Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

ex loco in locum L

  • 1 locum

    lŏcus (old form stlocus, like stlis for lis, Quint. 1, 4, 16), i, m. ( lŏcum, i, n., Inscr. ap. Grut. 129, 14; plur. loci, single places; loca, places connected with each other, a region; cf. Krebs, Antibarb. p. 666 sq., and v. infra), a place, spot.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    adsedistis in festivo loco,

    i. e. the theatre, Plaut. Mil. 2, 1, 83:

    locum sibi velle liberum praeberier, ubi nequam faciat clam,

    id. Poen. 1, 1, 49; 3, 3, 44; cf.

    3, 2, 25: omnes copias in unum locum convenire,

    Cic. Att. 8, 16, 2:

    Galli qui ea loca incolerent,

    Caes. B. G. 2, 4:

    locorum situm naturam regionis nosse,

    Liv. 22, 38:

    Romae per omnes locos,

    Sall. J. 32:

    facere alicui locum in turba,

    Ov. A. A. 2, 210:

    ex loco superiore agere, of an orator speaking from the rostra, or of a judge pronouncing judgment: de loco superiore dicere,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 102:

    ex aequo loco, of one speaking in the Senate or conversing with another: et ex superiore et ex aequo loco sermones habiti,

    id. Fam. 3, 8, 2:

    ex inferiore loco,

    to speak before a judge, id. de Or. 3, 6, 23: primus locus aedium, a dwelling on the ground-floor, Nep. praef. 6.— A post, position: loco movere, to drive from a place or post, Ter. Phorm. prol. 32; so,

    loco deicere,

    Hor. Ep. 2, 2, 30:

    loco cedere,

    to give way, abandon one's post, retire, Sall. C. 9; Caes. B. G. 1, 15.—
    B.
    In partic.
    1.
    A place, seat, in the theatre, the circus, or the forum:

    Servi ne obsideant, liberis ut sit locus,

    room, seats, Plaut. Cas. prol. 23.—

    Esp. the place assigned by the Senate to foreign ambassadors: locum ad spectandum dare,

    Cic. Mur. 35, 73; 34, 72; so Liv. 30, 17. — Plur. loca, Liv. 34, 44, 5; Vell. 2, 32, 3; Suet. Claud. 21; id. Ner. 11; Plin. 8, 7, 7, § 21.—But plur. loci, Tac. A. 15, 32.—
    2.
    So of the lodging, quarters, place of abode assigned to foreign ambassadors for their residence:

    locus inde lautiaque legatis praeberi jussa,

    Liv. 28, 39, 19; 30, 17, 14; 42, 26, 5; Symm. Ep. 4, 56; Sid. Ep. 8, 12:

    loca lautia,

    App. M. 3, p. 140, 30.—
    3.
    A piece or part of an estate:

    stricte loquendo locus non est fundus sed pars aliqua fundi,

    Dig. 50, 16, 60:

    locus certus ex fundo possideri potest,

    ib. 41, 2, 26.—
    4.
    A place, spot, locality; a country region: hau longe abesse oportet homines hinc;

    ita hic lepidust locus,

    Plaut. Rud. 1, 4, 35:

    nunc hoc ubi abstrudam cogito solum locum,

    id. Aul. 4, 6, 7:

    non hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

    Cic. Att. 7, 3, 10; Verg. A. 1, 530; Caes. B. G. 5, 12.— Poet. of the inhabitants of a place, a neighborhood:

    numina vicinorum odit uterque locus,

    Juv. 15, 37.—Of a place where a city once stood, a site:

    locus Pherae,

    Plin. 4, 5, 6, § 13:

    locus Buprasium, Hyrmine,

    id. ib.; cf. Ov. F. 2, 280.— Plur. rarely loci:

    quos locos adiisti,

    Plaut. Trin. 4, 2, 86:

    locos tenere,

    Liv. 5, 35, 1:

    occupare,

    Sall. J. 18, 4; 76, 1; Lucr. 4, 509; Verg. A. 1, 306; 2, 28; Prop. 4 (5), 8, 22; Tac. A. 1, 61; 13, 36; Suet. Tib. 43.—Usually loca:

    loca haec circiter,

    Plaut. Cist. 4, 2, 8:

    venisse in illa loca,

    Cic. Fam. 9, 2, 5; id. Fin. 5, 1, 2 sq.; Caes. B. G. 2, 4, 2; Lucr. 1, 373; 2, 146; Cat. 9, 7; 63, 3; Sall. J. 18, 11; 54, 3; Verg. G. 2, 140; id. A. 1, 51; 2, 495; Hor. C. 1, 22, 7; Tib. 4, 1, 97; Ov. M. 10, 29; Liv. 1, 1, 5; 1, 5, 2; 1, 6, 4 et saep.—
    5.
    In war [p. 1075] or battle, a post, station (plur. loca):

    tum loca sorte legunt,

    Verg. A. 5, 132:

    loca jussa tenere,

    id. ib. 10, 238:

    loca servare,

    Amm. 25, 6, 14.—
    6.
    Loci and loca, of parts of the body:

    loci nervosi,

    Cels. 5, 26, 26.—Esp.:

    muliebres,

    Varr. L. L. 5, 2, 15; and without adj., in females, the womb:

    si ea lotio locos fovebit,

    Cato, R. R. 157, 11:

    cum in locis semen insederit,

    Cic. N. D. 2, 51; Cels. 2, 8. —Of animals, Col. 6, 27, 10.—Of birds, Col. 8, 11, 8; Lucr. 14, 1246; Plin. 11, 37, 84, § 209; Cael. Aur. Acut. 3, 17:

    genitalia,

    Col. 7, 7, 4; cf. id. 8, 7, 2; 8, 11, 8;

    in males,

    Lucr. 4, 1034; 4, 1045.—
    7.
    Communis locus,
    (α).
    The place of the dead:

    qui nunc abierunt hinc in communem locum,

    Plaut. Cas. prol. 19.—
    (β).
    A public place:

    Sthenius... qui oppidum non maximum maximis ex pecunia sua locis communibus monumentisque decoravit,

    Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112.—
    8.
    A burial-place, grave; very freq. in epitaphs; v. Inscr. Orell. 8; 4499; 4500 sq.
    II.
    Trop.
    A.
    A topic of discussion or thought; a matter, subject, point, head or division of a subject.
    1.
    In gen.:

    cum fundamentum esset philosophiae positum in finibus bonorum, perpurgatus est is locus a nobis quinque libris,

    Cic. Div. 2, 1, 2:

    Theophrastus cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos,

    id. Fin. 1, 2, 6:

    hic locus, de natura usuque verborum,

    id. Or. 48, 162:

    philosophiae noti et tractati loci,

    id. ib. 33, 118:

    ex quattuor locis in quos honesti naturam vimque divisimus,

    id. Off. 1, 6, 18; id. Inv. 2, 3, 11; 2, 5, 16; 2, 8, 26 et saep.; Quint. 2, 4, 27; 2, 11, 6; 5, 8, 4; Juv. 6, 245; Tac. Or. 31.—
    2.
    Esp.: loci, the grounds of proof, the points on which proofs are founded or from which they are deduced:

    cum pervestigare argumentum aliquod volumus, locos nosse debemus,

    Cic. Top. 2, 7; id. de Or. 1, 13, 56; 3, 55, 210:

    traditi sunt ex quibus argumenta ducantur duplices loci,

    id. Or. 35; so sing.:

    itaque licet definire, locum esse argumenti sedem,

    id. Top. 2.—
    3.
    Esp.: loci communes, general arguments, which do not grow out of the particular facts of a case, but are applicable to any class of cases:

    pars (argumentorum) est pervagatior et aut in omnis ejusdem generis aut in plerasque causas adcommodata: haec ergo argumenta, quae transferri in multas causas possunt, locos communis nominamus,

    Cic. Inv. 2, 14, 47 sq.; cf. the passage at length; id. ib. 2, 16, 50 sq.; 2, 18, 56; Auct. Her. 3, 8, 15; Quint. 2, 1, 9; 3, 1, 12; 5, 1, 3; 5, 13, 57 al.— Sing.:

    vix ullus est tam communis locus, qui possit cohaerere cum causa, nisi aliquo proprio quaestionis vinculo copulatus,

    Quint. 2, 4, 30:

    locus, for communis locus,

    id. 4, 2, 117; 5, 7, 32.—
    B.
    A passage in a book or author; plur. loci (Zumpt, Gram. §

    99): locos quosdam transferam,

    Cic. Fin. 1, 3, 7; Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22:

    locos Lucreti plurimos sectare,

    Gell. 1, 21, 7;

    but rarely loca: loca jam recitata,

    Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8.—
    C.
    Room, opportunity, cause, occasion, place, time, etc., for any thing:

    et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus,

    Ter. Heaut. 2, 1, 6:

    avaritia paululum aliquid loci rationi et consilio dedisset,

    Cic. Quint. 16, 53:

    de tuo in me animo iniquis secus existimandi videris nonnihil dedisse loci,

    to have given occasion, cause, reason, id. Fam. 3, 6, 6:

    dare suspicioni locum,

    id. Cael. 4, 9:

    dare locum dubitationis,

    id. Balb. 6, 16; Val. Fl. 4, 451: locum habere, to find a place:

    qui dolorem summum malum dicit, apud eum, quem locum habet fortitudo?

    Cic. Off. 3, 33, 117:

    in hoc altero dicacitatis quid habet ars loci?

    id. de Or. 2, 54, 219; so,

    locus est alicui rei: legi Aquiliae locus est adversus te,

    Dig. 9, 2, 27; cf.:

    huic edicto locus est,

    ib. 37, 10, 6; cf.:

    meritis vacat hic tibi locus,

    Verg. A. 11, 179:

    cum defendendi negandive non est locus,

    Quint. 5, 13, 8:

    quaerendi,

    id. 3, 8, 21.—Also in the sense of there is place for any thing, it finds acceptance:

    in poëtis non Homero soli locus est aut Archilocho, etc.,

    Cic. Or. 1, 4:

    si in mea familiaritate locus esset nemini nisi, etc.,

    id. Planc. 33, 82:

    maledicto nihil loci est,

    id. Mur. 5, 12: locum non relinquere, to leave no room for, not to admit, to exclude:

    vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,

    id. Quint. 15, 49; so,

    nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,

    id. Fam. 1, 1, 2: nancisci locum, to find occasion:

    nactus locum resecandae libidinis,

    id. Att. 1, 18, 2:

    valde gaudeo, si est nunc ullus gaudendi locus,

    id. ib. 9, 7, 6.—
    D.
    In aliquo loco esse, to be in any place, position, situation, condition, state, relation:

    si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam, etc.,

    position, place, Plaut. Bacch. 4, 9, 116:

    tanta ibi copia venustatum aderat, in suo quaeque loco sita munde,

    id. Poen. 5, 4, 8:

    in uxoris loco habere,

    Ter. Heaut. 1, 1, 52:

    in liberūm loco esse,

    Cic. de Or. 2, 49, 200; id. Planc. 11, 28; id. Brut. 1, 1; but more freq. without in:

    is si eo loco esset, negavit se facturum,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    eodem loco esse,

    Sen. Ben. 3, 8, 2; 7, 14, 6.—Esp. with a gen.:

    parentis loco esse,

    Cic. Div. in Caecil. 19, 61:

    hostium loco esse,

    Liv. 2, 4, 7:

    fratris loco esse,

    Cic. Fam. 5, 3, 1; 7, 3, 6; Quint. 6, 1, 7:

    nec vero hic locus est, ut, etc.,

    not the proper occasion, Cic. Tusc. 4, 1, 1; id. Rosc. Am. 12, 33.— Hence, loco or in loco, at the right place or time, seasonably, suitably:

    posuisti loco versus Attianos,

    Cic. Fam. 9, 16, 4:

    epistolae non in loco redditae,

    id. ib. 11, 16, 1:

    dulce est desipere in loco,

    Hor. C. 4, 12, 28; so,

    locis: non insurgit locis? non figuris gaudet?

    Quint. 12, 10, 23:

    quo res summa loco?

    in what condition? Verg. A. 2, 322:

    quo sit fortuna loco,

    id. ib. 9, 723:

    quo sit Romana loco res,

    Hor. Ep. 1, 12, 25:

    quo tua sit fortuna loco,

    Stat. Th. 7, 558:

    missis nuntiis, quo loco res essent,

    Liv. 2, 47, 5:

    primo loco,

    in the first place, first in order, Juv. 5, 12.—Freq. as a partit. gen.:

    quo loci for quo loco,

    Cic. Att. 8, 10; id. Div. 2, 66:

    eo loci for eo loco,

    id. Sest. 31, 68; Tac. A. 15, 74:

    eodem loci,

    Suet. Calig. 53:

    ubi loci,

    Plaut. Merc. 5, 4, 26:

    ibidem loci,

    id. Cist. 3, 1, 53:

    interea loci for interea,

    meanwhile, Ter. Eun. 1, 2, 46:

    postea loci,

    after that, afterwards, Sall. J. 102:

    ubicumque locorum,

    Hor. Ep. 1, 3, 34:

    adhuc locorum,

    hitherto, Plaut. Capt. 2, 3, 25:

    ad id locorum,

    to that time, till then, hitherto, Sall. J. 63, 6; 73, 2; Liv. 22, 38, 12:

    post id locorum,

    after that, thereupon, Plaut. Cas. 1, 32:

    inde loci,

    since then, Lucr. 5, 437.—
    E.
    Place, position, degree, rank, order, office, of persons or things:

    summus locus civitatis,

    Cic. Clu. 55, 150:

    tua dignitas suum locum obtinebit,

    id. Fam. 3, 9, 2:

    quem locum apud ipsum Caesarem obtinuisti?

    id. Phil. 2, 29, 71:

    res erat et causa nostra eo jam loci, ut, etc.,

    id. Sest. 31, 68:

    Socrates voluptatem nullo loco numerat,

    id. Fin. 2, 28, 90:

    codem loco habere, quo, etc.,

    id. Prov. Cons. 17, 41; Caes. B. G. 1, 26, 6; 7, 77, 3; id. B. C. 1, 84, 2:

    indignantes eodem se loco esse, quo, etc.,

    Liv. 42, 37, 8:

    sed esto, neque melius quod invenimus esse, neque par, est certe proximus locus,

    Quint. 10, 5, 6:

    erat ordine proximus locus,

    id. 7, 3, 36:

    humili loco,

    id. 4, 2, 2.— Plur. loca:

    ut patricii recuperarent duo consularia loca,

    Liv. 10, 15, 8:

    quinque augurum loca,

    id. 10, 8, 3; 42, 34, 15:

    omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset,

    id. 4, 57, 11; Tac. A. 2, 55:

    Vesta loca prima tenet,

    Ov. F. 6, 304.—Esp. of birth:

    infimo loco natus,

    Cic. Fl. 11, 24:

    esse summo loco natus,

    id. Planc. 25, 60:

    Tanaquil summo loco nata,

    Liv. 1, 34.—
    F.
    Loco, adverbially, in the place of, instead of, for:

    criminis loco putant esse, quod vivam,

    Cic. Fam. 7, 3, 6:

    haec filium suum sibi praemii loco deposcit,

    id. Inv. 2, 49, 144.

    Lewis & Short latin dictionary > locum

  • 2 aufhalten

    aufhalten, I) v. tr. 1) hemmen, im Laufe zuruckhalten: a) übh: morari, remorari, demorari alqm od. alqd. moram facere alci rei. moram afferre alcis rei od. alci rei (einen Verzug für jmd. od. etw. herbeiführen). – tardare. retardare (verzögern, an der Fortsetzung [201] von etw., z. B. der Verfolgung des Feindes, eines Weges etc. hindern). – retinere. sustinere (den Lauf hemmen, z. B. furem, equos, currum). – detinere (ebenf. im Laufe, Fortgange hemmen, z. B. alqm u. alqm pede apprehenso: u. naves [v. Sturm] u. iter: u. = hin halten, Hannibalem acerrimo bello); verb. detinere et demorari alqm. – reprimere (mit Gewalt hemmen, im Laufe zurückhalten, z. B. fugam hostium: u. redundantem lacum). – ducere. trahere. extrahere (in die Länge ziehen, hinziehen, duc. durch absichtliche Untätigkeit, trah. u. extr. durch Mangel an kräftigen Maßregeln u. an Anstrengung, z. B. bellum). – jmd. noch länger au., longiorem moram alci facere: jmd. auf der Reise au., retardare alqm in via; remorari alcis iter: jmd. bei ver Verfolgung des Feindes au., tardare alqm ad insequendum hostem (v. einem Sumpfe). – b) die Zuhörer, Leser: tenere. – ich will dich nicht mit mehrerem au., non tenebo te pluribus: um euch nicht lange aufzuhalten, ne diutius teneam (verst. vos); ne multis morer (verst. vos). – 2) offen hinhalten: die Hand au. (v. einem Bettler), cavam manum praebere. – II) v. r. 1) sich aushalten, d. i. verweilen: a) an einem Orte od. bei jmd.: morari, commorari, an einem Orte. (in) alqo loco. – se tenere. continere se (sich innerhalb eines Ortes halten, an einem Orte, alqo loco, z. B. ten. se castris: u. cont. se ruri). – degere od. degere vitam, vivere in alqo loco (wo leben). – habitare, sedem ac domicilium habere in alqo loco (wo wohnen). – colere, incolere locum (als Land-, Grundbesitzer od. ständiger Einwohner wo ansässig sein: beide auch intrans., z. B. col. circa ripas Rhodani: u. inc. trans Rhenum). – esse, versari in alqo loco (wo sein, sich befinden; vers. urspr. mit dem Nbbgr. des Regsamen, dann aber auch für esse, dessen mangelnde Formen es ersetzt). – consī dĕre in alqo loco (sich eine Zeit wo au., auch von Schiffenden, die wo anlegen). – sich oft an einem Orte au., multum versari in alqo loco; alqm locum frequentare (einen Ort häufig besuchen). – sich bei jmd. au., commorari (verweilen), habitare (wohnen), deversari (auf eine Zeit eingekehrt sein) apud alqm; esse cum alqo (als Gast bei jmd. sein); hospitio alcis uti (als Gast, Freund leben bei jmd.): die Soldaten sich im Lager au. lassen, milites castris continere. – b) bei einer Sache: α) übh.: haerere circa alqd (lange zubringen bei etwas, z. B. bei der Belagerung einer einzigen Stadt, circa unius urbis muros). – β) in der Rede: morari, commorari, haerere in alqa re. – sich zu lange bei etwas au., longum esse: um mich nicht dabei aufzuhalten, ne multis morer; ne diutius teneam (verst. vos): um mich nicht zu lange dabei aufzuhalten, ne longum fiat: sich bei Kleinigkeiten au., morari in parvis. – 2) sich über jmd. od etw. aush. d. i. tadeln: cavillari alqm od. alqd (bespötteln, auf jmd. od. etw. sticheln, im Scherz u. Ernst). – carpere, vellicare alqm (jmd. durchziehen, durchhecheln). – Aufhalten, das, - ung, die, mora (Verzug). – retardatio [202]( Verzögerung). – retentio (das Anhalten, z. B. des Wagenführers, aurigae).

    deutsch-lateinisches > aufhalten

  • 3 procedo

    prōcēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. -.    - part. passif: in processa aetate Scrib. 100: dans un âge avancé. [st1]1 [-] aller en avant, s'avancer hors de, être saillant, paraître, apparaître.    - procedere ante agmen, Hirt.: marcher en avant de l'armée.    - processum in aciem est, Liv. 25, 21: on marcha au combat.    - procedere loco (e loco, de loco, extra locum): sortir d'un lieu.    - mediā procedit ab aula, Ov. M. 14: elle quitte son palais.    - in pedes procedere nascentem, contra naturam est, Plin. 7, 45: venir au monde par les pieds est contraire à la nature.    - procedit astrum, Virg.: l'astre apparaît.    - in pedes binos fossa procedit, Plin. 17, 159: le fossé a deux pieds de profondeur.    - Lydia super Ioniam procedit, Plin. 5, 110: la Lydie s'étend au-dessus de l'Ionie.    - (illi) voces procedebant contumaces, Tac. An. 4, 60: il lui échappait des paroles hardies. [st1]2 [-] marcher en grande pompe, s'avancer solennellement.    - ratione et viā procedit oratio, Cic.. Fin. 1, 9, 29: le discours a une marche méthodique et réglée. [st1]3 [-] avancer jusqu'à un certain point, aller jusqu'à, marcher.    - contentio eo vecordiae processit ut...Sall. J. 5, 2: la lutte en arriva à ce degré de folie que...    - procedere longius in dando, Cic.: exagérer la bienfaisance.    - procedere aetate usque ad... Cic.: prolonger son existence jusqu'à...    - procedere ad summam Thucydidis, Petr. 2: approcher de la hauteur de Thucydide.    - procedere in multum vini, Liv.: boire avec excès.    - procedere in id furoris, Vell. 2, 80, 2: en arriver à ce point de fureur.    - mentio eo processit ut... Liv.: on en vint à parler de...    - eo vecordiae processit, ut Sall. J. 5, 2: il en vint à ce point de démence, que.    - eo ira processit, ut... Liv. 9, 26, 3: la colère se déchaîna à un point que...    - numquid processit ad forum hodie novi? Plaut. Most. 4, 3, 7: qu'est-il arrivé de nouveau au forum? [st1]4 [-] avancer, faire des progrès, se pousser, faire son chemin, aller son train.    - opere processerant, Caes.: ils avaient poussé leurs travaux.    - procedere studiis, Plin.-jn.: faire des progrès dans l'étude.    - in virtute multum procedere, Cic. Fin. 4, 65: faire de grands progrès dans la vertu. --- cf. Cic. Fin. 3, 6.    - honoribus longius procedere, Cic. Br. 180: aller plus avant dans la carrière des magistratures.    - perspicuum est, quo ciborum conditiones processerint, Cic. Nat. 2, 146: on voit clairement jusqu'où s'est avancé l'art d'assaisonner les mets.    - procedendi libido, Plin. Ep 8, 6, 3: désir de s'élever (dans la société).    - cum stationes procederent, Liv. 5, 48, 7: comme les tours de faction allaient leur train.    - procedere in multum diei, Liv.: se prolonger fort avant dans la journée. [st1]5 [-] marcher, aller (bien ou mal), prospérer, réussir.    - procedere bene (recte, pulchre): avoir un bon résultat, avoir une heureuse issue.    - venenum non processerat, Tac. An. 15, 60: le poison avait été sans effet.    - quibus quum parum procederet ut... Cic. (emploi impers.): comme ils ne réussissaient pas à...    - velut processisset Licinio, Liv.: comme si la chose avait bien tourné pour Licinius.    - intellegunt non numquam summis oratoribus non satis ex sententia eventum dicendi procedere, Cic. de Or. 1, 123: ils se rendent compte que parfois les plus éminents orateurs n'ont pas pour leurs discours le succès qu'ils attendent.    - quasi ei pulcherrime priora maledicta processerint, Cic. Phil. 13, 40: comme si les injures précédentes lui avaient très bien réussi.    - ut omnia prospere procedant Cic. Fam. 12, 9, 2: pour que tout marche bien, ait une heureuse issue.    - absol. si bene processit, Cic. Verr. 3, 227: si les choses ont bien marché.    - si Adranadoro consilia processissent, Liv. 24, 26, 5: si les projets d'Adranadore réussissaient. --- cf. Tac. An. 15, 60.    - mea bene facta rei publicae procedunt, Sall. J. 85, 5: mes services sont utiles à l'état. [st1]6 [-] être avantageux, être utile.    - totidem dies emptori procedent, Cato, R. R. 148: ce sont autant de jours dont bénéficiera l'acheteur.    - illi procedet rerum mensura tuarum, Ov.: c'est à elle que profitera la grandeur de tes exploits. [st1]7 [-] marcher, s'écouler (en parl. du temps); courir (en parl. d'un compte), être compté.    - procedente tempore, Plin. Ep. 6, 31, 17: avec le temps.    - binae oves pro singulis procedant, Varr. R. R. 2, 2, 5: que deux brebis soient comptées comme une.    - iis perinde stipendia procederent ac si...Liv.: que leur temps de service leur comptât comme si... [st1]8 [-] procéder de, émaner de.    - Spiritus a Patre procedit, Vulg.: l'Esprit procède du Père.
    * * *
    prōcēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. -.    - part. passif: in processa aetate Scrib. 100: dans un âge avancé. [st1]1 [-] aller en avant, s'avancer hors de, être saillant, paraître, apparaître.    - procedere ante agmen, Hirt.: marcher en avant de l'armée.    - processum in aciem est, Liv. 25, 21: on marcha au combat.    - procedere loco (e loco, de loco, extra locum): sortir d'un lieu.    - mediā procedit ab aula, Ov. M. 14: elle quitte son palais.    - in pedes procedere nascentem, contra naturam est, Plin. 7, 45: venir au monde par les pieds est contraire à la nature.    - procedit astrum, Virg.: l'astre apparaît.    - in pedes binos fossa procedit, Plin. 17, 159: le fossé a deux pieds de profondeur.    - Lydia super Ioniam procedit, Plin. 5, 110: la Lydie s'étend au-dessus de l'Ionie.    - (illi) voces procedebant contumaces, Tac. An. 4, 60: il lui échappait des paroles hardies. [st1]2 [-] marcher en grande pompe, s'avancer solennellement.    - ratione et viā procedit oratio, Cic.. Fin. 1, 9, 29: le discours a une marche méthodique et réglée. [st1]3 [-] avancer jusqu'à un certain point, aller jusqu'à, marcher.    - contentio eo vecordiae processit ut...Sall. J. 5, 2: la lutte en arriva à ce degré de folie que...    - procedere longius in dando, Cic.: exagérer la bienfaisance.    - procedere aetate usque ad... Cic.: prolonger son existence jusqu'à...    - procedere ad summam Thucydidis, Petr. 2: approcher de la hauteur de Thucydide.    - procedere in multum vini, Liv.: boire avec excès.    - procedere in id furoris, Vell. 2, 80, 2: en arriver à ce point de fureur.    - mentio eo processit ut... Liv.: on en vint à parler de...    - eo vecordiae processit, ut Sall. J. 5, 2: il en vint à ce point de démence, que.    - eo ira processit, ut... Liv. 9, 26, 3: la colère se déchaîna à un point que...    - numquid processit ad forum hodie novi? Plaut. Most. 4, 3, 7: qu'est-il arrivé de nouveau au forum? [st1]4 [-] avancer, faire des progrès, se pousser, faire son chemin, aller son train.    - opere processerant, Caes.: ils avaient poussé leurs travaux.    - procedere studiis, Plin.-jn.: faire des progrès dans l'étude.    - in virtute multum procedere, Cic. Fin. 4, 65: faire de grands progrès dans la vertu. --- cf. Cic. Fin. 3, 6.    - honoribus longius procedere, Cic. Br. 180: aller plus avant dans la carrière des magistratures.    - perspicuum est, quo ciborum conditiones processerint, Cic. Nat. 2, 146: on voit clairement jusqu'où s'est avancé l'art d'assaisonner les mets.    - procedendi libido, Plin. Ep 8, 6, 3: désir de s'élever (dans la société).    - cum stationes procederent, Liv. 5, 48, 7: comme les tours de faction allaient leur train.    - procedere in multum diei, Liv.: se prolonger fort avant dans la journée. [st1]5 [-] marcher, aller (bien ou mal), prospérer, réussir.    - procedere bene (recte, pulchre): avoir un bon résultat, avoir une heureuse issue.    - venenum non processerat, Tac. An. 15, 60: le poison avait été sans effet.    - quibus quum parum procederet ut... Cic. (emploi impers.): comme ils ne réussissaient pas à...    - velut processisset Licinio, Liv.: comme si la chose avait bien tourné pour Licinius.    - intellegunt non numquam summis oratoribus non satis ex sententia eventum dicendi procedere, Cic. de Or. 1, 123: ils se rendent compte que parfois les plus éminents orateurs n'ont pas pour leurs discours le succès qu'ils attendent.    - quasi ei pulcherrime priora maledicta processerint, Cic. Phil. 13, 40: comme si les injures précédentes lui avaient très bien réussi.    - ut omnia prospere procedant Cic. Fam. 12, 9, 2: pour que tout marche bien, ait une heureuse issue.    - absol. si bene processit, Cic. Verr. 3, 227: si les choses ont bien marché.    - si Adranadoro consilia processissent, Liv. 24, 26, 5: si les projets d'Adranadore réussissaient. --- cf. Tac. An. 15, 60.    - mea bene facta rei publicae procedunt, Sall. J. 85, 5: mes services sont utiles à l'état. [st1]6 [-] être avantageux, être utile.    - totidem dies emptori procedent, Cato, R. R. 148: ce sont autant de jours dont bénéficiera l'acheteur.    - illi procedet rerum mensura tuarum, Ov.: c'est à elle que profitera la grandeur de tes exploits. [st1]7 [-] marcher, s'écouler (en parl. du temps); courir (en parl. d'un compte), être compté.    - procedente tempore, Plin. Ep. 6, 31, 17: avec le temps.    - binae oves pro singulis procedant, Varr. R. R. 2, 2, 5: que deux brebis soient comptées comme une.    - iis perinde stipendia procederent ac si...Liv.: que leur temps de service leur comptât comme si... [st1]8 [-] procéder de, émaner de.    - Spiritus a Patre procedit, Vulg.: l'Esprit procède du Père.
    * * *
        Procedo, procedis, pen. prod. processi, processum, procedere. Marcher oultre, Proceder.
    \
        Procede tu huc. Terent. Passe avant ici.
    \
        Procedere. Virgil. Sortir de son logis avec grande pompe.
    \
        Etsi aliquantum viae processero. Cic. Jasoit que je soye ja passé quelque peu oultre.
    \
        Foras procedere. Plin. Sortir hors.
    \
        Obuiam procedere. Cic. Aller bien loing au devant.
    \
        Quum paulo longius a castris processisset. Caesar. Quand il se fut un peu esloigné du camp.
    \
        Procedit iste repente e Praetorio. Cic. Il se part.
    \
        Ad forum procedere. Plaut. S'en aller au marché.
    \
        Ad opus procedere. Plin. S'en aller à la besongne.
    \
        Procedite in medium. Cic. Venez, ou marchez avant.
    \
        In multum vini processerat. Liu. Il avoit fort beu.
    \
        In pedes procedere, et pedibus gigni. Plin. Sortir et naistre les pieds devant.
    \
        Matronae in publicum processerunt. Liu. Sont sorties hors, et se sont monstrees.
    \
        In sublime vites procedunt. Columel. Tendent et montent en hault.
    \
        Cubitum nullum processit. Cic. Il n'a pas faict du chemin le long d'une couldee.
    \
        Temere processit. Cicero. Il s'est jecté hors follement et à l'estourdi.
    \
        Procedunt stipendia militibus. Liuius. Leurs gages courent tousjours.
    \
        Processit aliquantum ad virtutis aditum. Cic. Il a quelque peu prouffité en vertu.
    \
        In multum honore formae procedere. Propert. Estre fort beau.
    \
        In philosophia procedere. Cic. Prouffiter.
    \
        Ex paupere et tenui, ad tantas opes per flagitia processit. Plin. iun. Est devenu si riche, Est parvenu à si grande richesse.
    \
        AEtate processit. Cic. Il ha de l'aage, Il est ja aagé.
    \
        Vsque ad adolescentiam meam processit aetate. Cicero. Il a vescu jusques à, etc.
    \
        Processit eo insolentiae. Plin. iunior. Il est venu en si grande arrogance, Il est devenu si arrogant.
    \
        Eoque ira processit, vt Romae, etc. Liu. L'ire s'accreut si fort que, etc.
    \
        Processisset honoribus longius, nisi, etc. Cic. Il eust esté eslevé en plus grandes dignitez et estats, n'eust esté que, etc.
    \
        Studiis procedere. Plin. iunior. Devenir grand personnage par le moyen de son scavoir.
    \
        Quantum operae processerant, tanto aberant ab aqua longius. Caesar. D'autant que plus ils avancoyent leur besongne, etc.
    \
        Num quid processit ad forum hodie noui? Plaut. N'est il rien advenu de nouveau?
    \
        Dies alter et alter processit. Virg. Se passa.
    \
        Totidem dies procedent emptori. Cato. Autant de jours ne courent point, et sont au prouffit de l'acheteur.
    \
        Vbi plerunque noctis processit. Sallust. Apres qu'une partie de la nuict fut passee.
    \
        Quanto eius amplius processerat temporis, tanto, etc. Caesar. D'autant qu'il y avoit ja plus de temps passé.
    \
        - neque ieiuniosiorem Vidi, nec cui minus procedat, quicquid facere occoeperit. Plaut. A qui les choses viennent moins à bien, et se portent plus mal.
    \
        Neque id processit qua vos duxi gratia. Plaut. La chose n'est pas venue à bien, Ne s'est pas bien portee, n'est pas venue en avant.
    \
        Omnia, vt spero, prospere procedent. Cic. Tout ira bien.
    \
        Si Andronodoro consilia processissent. Liu. Si ses entreprinses se fussent bien portees.
    \
        Nihil procedit. Liu. La chose ne s'advance de rien, Ne vient point en avant.

    Dictionarium latinogallicum > procedo

  • 4 commeo

    commĕo, āre, āvi, ātum    - intr. qqf. tr. [st2]1 [-] aller et venir, passer et repasser, circuler. [st2]2 [-] aller ensemble, aller vers.    - commeare a loco ad locum (in locum): passer d'un lieu à un autre.    - commeare ultro citroque: aller et venir, aller çà et là.
    * * *
    commĕo, āre, āvi, ātum    - intr. qqf. tr. [st2]1 [-] aller et venir, passer et repasser, circuler. [st2]2 [-] aller ensemble, aller vers.    - commeare a loco ad locum (in locum): passer d'un lieu à un autre.    - commeare ultro citroque: aller et venir, aller çà et là.
    * * *
        Commeo, commeas, commeare, Ex com, et meo, meas, compositum. Colum. Aller pour revenir, Aller en quelque region pour un tour seulement, non pour y demourer.
    \
        Quacunque commeauerat. Plin. Par tout où il avoit passé.
    \
        Commeare dicuntur aues, anniuersario aduentu discessuque notae. Plin. Inde Aues commeantes, Oiseaux de passage.
    \
        Aliquo commeare. Tacit. Aller en quelque lieu.
    \
        Vt tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent. Caesar. Aller et revenir.
    \
        Ad eos mercatores saepe commeant. Caesar. Vont.
    \
        Commeare vltro citroque. Liu. Aller ca et là.
    \
        Vicissim retro commeant omnia. Cic. Retournent.
    \
        Crebro enim illius literae ab aliis ad nos commeant. Cic. Viennent.
    \
        Posse eodem Flacco internuntio sermones commeare. Tacit. Aller et venir, Estre portez et rapportez.

    Dictionarium latinogallicum > commeo

  • 5 consido

    consīdo, ĕre, sēdi, sessum - intr. - [st2]1 [-] s’asseoir (ensemble), prendre place, se poser. [st2]2 [-] s'asseoir (pour une délibération), siéger. [st2]3 [-] s’établir solidement, se fixer, s'arrêter, demeurer, faire halte, se poster, prendre position, camper. [st2]4 [-] s’abaisser, s’affaisser, tomber, s'apaiser, se calmer, cesser.    - abl. avec ou sans in - considere (in) aliquo loco: s'établir dans un lieu.    - considere in saxo (considere saxo): s'asseoir sur une pierre.    - considere in ara, Nep. Paus. 4, 4: s'asseoir au pied d'un autel.    - sub monte considere: prendre position au pied de la montagne.    - considere ad jus dicendum, Liv. 34, 61, 15: siéger pour rendre la justice.    - in hunc reum consedistis, Cic. Verr. 2, 1, 7 § 19: vous avez siégé pour juger cet accusé.    - consedit in mente vitium, Cic.: le vice s'est rendu maître de son esprit.    - propter loci fertilitatem ibi considere, Caes. B. G. 2.4: s'établir là en raison de la fertilité du sol.    - vultis et his mecum considere regnis? Virg. En. 1, 572: voulez-vous vous aussi vous établir avec moi dans ce royaume?    - totam videmus consedisse urbem luctu, Virg. En. 11, 350: nous voyons toute la ville plongée dans le deuil.    - in + acc. - considere in novam urbem, Curt. 7, 4, 23: fonder une nouvelle ville.    - considere in cinerem, Stat. Th. 3, 185: être réduit en cendres.    - consedit pulvis, Curt.: la poussière est tombée.    - terra consedit, Liv.: la terre s'affaisse.    - consedit ira: sa colère s'est calmée.    - praesentia satis consederant, Tac. An. 1, 30: la situation était devenue assez calme.
    * * *
    consīdo, ĕre, sēdi, sessum - intr. - [st2]1 [-] s’asseoir (ensemble), prendre place, se poser. [st2]2 [-] s'asseoir (pour une délibération), siéger. [st2]3 [-] s’établir solidement, se fixer, s'arrêter, demeurer, faire halte, se poster, prendre position, camper. [st2]4 [-] s’abaisser, s’affaisser, tomber, s'apaiser, se calmer, cesser.    - abl. avec ou sans in - considere (in) aliquo loco: s'établir dans un lieu.    - considere in saxo (considere saxo): s'asseoir sur une pierre.    - considere in ara, Nep. Paus. 4, 4: s'asseoir au pied d'un autel.    - sub monte considere: prendre position au pied de la montagne.    - considere ad jus dicendum, Liv. 34, 61, 15: siéger pour rendre la justice.    - in hunc reum consedistis, Cic. Verr. 2, 1, 7 § 19: vous avez siégé pour juger cet accusé.    - consedit in mente vitium, Cic.: le vice s'est rendu maître de son esprit.    - propter loci fertilitatem ibi considere, Caes. B. G. 2.4: s'établir là en raison de la fertilité du sol.    - vultis et his mecum considere regnis? Virg. En. 1, 572: voulez-vous vous aussi vous établir avec moi dans ce royaume?    - totam videmus consedisse urbem luctu, Virg. En. 11, 350: nous voyons toute la ville plongée dans le deuil.    - in + acc. - considere in novam urbem, Curt. 7, 4, 23: fonder une nouvelle ville.    - considere in cinerem, Stat. Th. 3, 185: être réduit en cendres.    - consedit pulvis, Curt.: la poussière est tombée.    - terra consedit, Liv.: la terre s'affaisse.    - consedit ira: sa colère s'est calmée.    - praesentia satis consederant, Tac. An. 1, 30: la situation était devenue assez calme.
    * * *
        Consido, considis, pen. prod. praeteritum a Sedeo mutuatur, consedi, consessum, considere, pen. corr. Cum motu est, de loco ad locum. Columel. S'asseoir.
    \
        AEs Cyprium in mortario teritur, adiecta largiore aqua: et dum considat, relinquitur. Plin. Jusques à ce que le plus espez soit avallé en bas, ou au fond, et reposé, ou rassis.
    \
        Consedit terra. Liu. La terre s'est avallee, abbaissee, affaissee, allee en fond.
    \
        Considere et regnare in aliqua regione. Sil. S'arrester et demourer.
    \
        Ignis consedit. Ouid. Le feu est accoyé, Appaisé, Cessé.
    \
        Ardor animi consedit. Cic. S'est rassis.
    \
        Consedit cura. Cic. Mon soulci est cessé, Je ne me soulcie plus.
    \
        Vbi ira consedit. Liuius. Apres que le courroux s'est refroidi et appaisé.
    \
        Considere in aliam partem. Seneca. Estre de l'autre opinion.
    \
        Regia tota consedit in cinerem. Stat. Tout le palais fut bruslé et mis en cendres.
    \
        In ignes considere. Virgil. Ardre, Brusler.
    \
        Sensu mouentia in opinatione considunt. Cic. Gisent.

    Dictionarium latinogallicum > consido

  • 6 fliehen

    fliehen, I) v. intr.fugere, absol. od. ab, ex loco. – profugere, absol. od. ex loco, in locum (fortfliehen, fliehend sich fortbegeben). – fugam petere, capere, capessere (die Flucht ergreifen). – fugae se mandare, se committere. in fugam se dare, se conferre od. (eilig) in fugam se conicere (sich auf die Flucht begeben). – fugā se recipere ad alqm (zu jmd. flüchten). – terga vertere (den Rücken wenden, bes. von Soldaten). – in fugam effundi od. se effundere (sich in die Flucht ergießen, von einer großen Menge). – in fuga esse (auf der Flucht begriffen sein). – diffugere (der eine dahin, der andere dorthin fliehen, auseinanderstieben, von mehreren). – die königlichen Bedienten fliehen, fit fuga regis apparitorum: sogleich flieht man (flieht alles), statim fuga fit: man floh an allen Orten, fuga passim fieri coepta est. – zuerst s., initium fugae facere: über Hals und Kopf s., praecipitem sese mandare fugae: wohin. s., fuga petere alqd (z.B. auf einen Baum, arborem: ins Lager, castra); confugere od. fugam capessere alqo: nach einer andern Seite hin s., fugam petere in aliam partem: zu jmd. s., confugere od. profugere ad alqm (um Schutz zu suchen); transfugere ad alqm (als Überläufer): vor jmd. s., fugere alqm: vor etwas, fugere, refugere alqd. Vgl. »entfliehen«. – II) v. tr.fugere, defugere (dem, was schon gegenwärtig ist, zu entrinnen suchen). – vitare. devitare. evitare (meiden, dem, was kommen will, aus dem Wege gehen). – jmd. fliehen, alcis aditum sermonemque defugere. Fliehen, das, fuga (Flucht, auch uneig., Sucht zu vermeiden, z.B. aller Anstrengung, laboris). – vitatio. devitatio (das Vermeiden).

    deutsch-lateinisches > fliehen

  • 7 trajicio

    trājicio, jēcī, jectum, ere [ trans + jacio ]
    1) перебрасывать, перекидывать ( vexillum trans vallum L)
    2) перемещать, перевозить, переводить ( legiones in Siciliam L); переносить, передавать ( anulum in dexteram manum Pt); переправлять (equitatum flumen Cs, реже trans flumen L и flumine L); переставлять ( antennas de nave in navem L); перегонять ( pecora in aestīvos saltūs Just); перекидывать, наводить ( pontem Hirt); протягивать ( rudentem O); продёргивать ( lora per pedes V); переливать ( in alia vasa Vr); направлять ( invidiam in alium C); ритор. переставлять ( verba C)
    membra per aliquid t. O — перепрыгнуть через что-л.
    3) пронзать, прокалывать (aliquem venabulo L; collum alicujus lanceā Pt; trajectus gladio O)
    5) (тж. se t.) переходить, переезжать ( ex loco in locum L); переправляться, переплывать ( se duabus navibus in Africam L); перебрасываться ( incendium trajĭcit ad aliquem L)

    Латинско-русский словарь > trajicio

  • 8 locus

    lŏcus, i, m.    - plur. loci, m.: lieux isolés, lieux particuliers; et loca, ōrum, n.: emplacements, pays, contrées (mais parfois aucune distinction entre ces deux pluriels.) [st1]1 [-] lieu, endroit, place, emplacement, siège.    - pronom + gén. de relation - quo loci (= quo loco)? Ter.: dans quel endroit?    - dicere ex superiore loco (de superiore loco): parler d’en haut, du haut d'une tribune (se dit des magistrats, des juges).    - ex aequo loco dicere: parler sur le pied d'égalité (se dit des sénateurs, des amis).    - ex inferiore loco dicere: parler d’en bas (se dit des avocats).    - fovere locum aquā, Cels.: bassiner un endroit (malade) avec de l'eau tiède.    - aperiendus locus, Cels.: il faut faire une incision.    - eodem loco quo: comme, à la même place que.    - locum dare alicui, Cic. CM. 63: faire place à qqn.    - locum dare alicui, Cic. Fam. 11, 1, 3: céder le pas à qqn.    - ad locum venire, Cic. Off. 1, 33: venir sur les lieux. [st1]2 [-] place (au théâtre, au cirque...).    - loca assignata, Liv.: places réservées (au théâtre).    - communis locus, Plaut.: le commun séjour (des morts).    - communis locus, Inscr.: la tombe. [st1]3 [-] lieu d'habitation, logement, logement de fonction (attribué aux ambassadeurs à Rome).    - locum legatis praebere, Liv.: fournir un logement aux ambassadeurs.    - primus aedium locus, Nep.: la première pièce de la maison, le vestibule.    - communis locus, Cic. Verr. 2, 2, 46: bâtiment public. [st1]4 [-] portion (d'une terre, d'une propriété).    - Dig. 50, 16, 60. [st1]5 [-] lieu, localité, ville, contrée, région, pays.    - locus Pherae, Plin.: la ville de Phères.    - loci fertilitas, Caes.: la fertilité du pays. [st1]6 [-] terrain, poste, position, situation (t. milit.).    - loco cedere: lâcher pied, abandonner la position.    - locus iniquus (alienus): terrain défavorable.    - loco dejicere, loco movere: chasser, déloger.    - locus superior: terrain qui domine, terrain avantageux.    - locus aequus: terrain favorable.    - suus locus: position avantageuse, terrain avantageux. [st1]7 [-] poste, fonction, rôle.    - obtinere locum legati: obtenir le poste de légat.    - parentis loco esse: tenir lieu de père. [st1]8 [-] au plur. loci ou loca: parties sexuelles; matrice, utérus.    - Cic. Nat. 2, 128.    - cf. gr. τόποι. [st1]9 [-] place, lieu, moment, époque, temps, occasion, opportunité, situation, état, condition.    - in hoc genere quid habet ars loci? Cic.: dans ce genre quelle place y a-t-il pour l'art?    - dare locum suspicioni, Cic.: donner prise au soupçon.    - maledicto nihil loci est, Cic. Mur. 5, 12: il n'y a pas de place pour le blâme.    - furandi locus qui potest esse? Cic.: quelle place peut-il y avoir pour le vol?    - alicui... existimandi non nihil loci dare, Cic.: donner à qqn quelque occasion de penser.    - alicui rei locum non relinquere, Cic.: ne pas laisser à qqch l'occasion de se produire.    - nec vero hic locus est, ut... loquamur, Cic.: et ce n'est pas l'endroit de parler...    - in te locus mendacio non est, Curt.: il ne t’est pas possible de mentir.    - loco ou in loco: à propos, au bon moment, en temps et lieu, à l'occasion, par moments.    - qui de quo consulitur suo loco dicit sententiam, Liv. 28: (consul) qui donne son avis, quand vient son tour, sur la question débattue.    - dulce est desipere in loco, Hor. C. 4, 12, 28: il est doux d'extravaguer à l'occasion.    - loco dicere, Cic. Leg. 3: parler à son tour.    - priore loco dicere: parler le premier.    - posteriore loco dicere: parler le second.    - loco sententiae, Tac. An. 2: son tour de parole venu.    - praetorio loco dicere sententiam, Cic. Att. 12: prendre la parole à son rang de préteur.    - loco versus Accianos posuisti, Cic. Fam. 9: tu as cité à leur place les vers d'Accius.    - epistolae non loco redditae, Cic. Fam. 11: lettres remises mal à propos.    - si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam sinam, Plaut.: si j'étais à ta place, je donnerais l'argent plutôt que de laisser...    - nancisci locum + gérondif: trouver l'occasion de.    - loco (in loco) + gén. (= pro): au lieu de, à la place de, pour, comme.    - in uxoris loco, Ter.: comme une épouse.    - in contumeliae loco ponere: prendre pour un affront.    - criminis loco putant esse, quod vivam, Cic. Fam. 7, 3, 6: il y en a qui me font un crime de vivre.    - hostium loco esse, Liv. 2, 4, 7: être considérés comme des ennemis.    - te mihi fratris loco esse duco, Cic.: je te considère comme mon frère.    - ad id locorum (adhuc locorum): jusqu’à présent, jusqu’alors.    - post id locorum (postea loci): après cela, ensuite.    - ubi loci... ? Plaut.: où... ? [st1]10 [-] condition sociale, famille, naissance, rang, classe.    - summus locus civitatis, Cic.: le plus haut rang dans la cité.    - locum apud aliquem obtinere, Cic.: tenir un rang auprès de qqn.    - locum quemdam tenere: tenir une certaine place, un certain rang.    - apud eum quem habet locum fortitudo? Cic.: à ses yeux quelle place tient le courage?    - equestri loco natus: issu de la classe des chevaliers.    - infimo loco natus: de très basse extraction.    - humili loco natus erat: il était d'une humble origine.    - loco movit signiferos, Caes.: il destitua les porte-enseigne.    - voluptatem nullo loco numerare, Cic. Fin. 2, 28, 90: ne faire aucun compte de la volupté. [st1]11 [-] passage, endroit, partie (d'un livre).    - aliquot locis significavit, Cic.: il a indiqué dans quelques passages.    - Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22; Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8. [st1]12 [-] sujet, question, point, matière, thème.    - alter erat locus cautionis ne... Cic.: le second point sur lequel il fallait diriger son attention, c'était de ne pas...    - omnes philosophiae loci, Cic.: toutes les parties de la philosophie. [st1]13 [-] au plur. loci: lieux communs (t. de rhét.).    - locos nosse, Cic.: connaître les lieux communs.
    * * *
    lŏcus, i, m.    - plur. loci, m.: lieux isolés, lieux particuliers; et loca, ōrum, n.: emplacements, pays, contrées (mais parfois aucune distinction entre ces deux pluriels.) [st1]1 [-] lieu, endroit, place, emplacement, siège.    - pronom + gén. de relation - quo loci (= quo loco)? Ter.: dans quel endroit?    - dicere ex superiore loco (de superiore loco): parler d’en haut, du haut d'une tribune (se dit des magistrats, des juges).    - ex aequo loco dicere: parler sur le pied d'égalité (se dit des sénateurs, des amis).    - ex inferiore loco dicere: parler d’en bas (se dit des avocats).    - fovere locum aquā, Cels.: bassiner un endroit (malade) avec de l'eau tiède.    - aperiendus locus, Cels.: il faut faire une incision.    - eodem loco quo: comme, à la même place que.    - locum dare alicui, Cic. CM. 63: faire place à qqn.    - locum dare alicui, Cic. Fam. 11, 1, 3: céder le pas à qqn.    - ad locum venire, Cic. Off. 1, 33: venir sur les lieux. [st1]2 [-] place (au théâtre, au cirque...).    - loca assignata, Liv.: places réservées (au théâtre).    - communis locus, Plaut.: le commun séjour (des morts).    - communis locus, Inscr.: la tombe. [st1]3 [-] lieu d'habitation, logement, logement de fonction (attribué aux ambassadeurs à Rome).    - locum legatis praebere, Liv.: fournir un logement aux ambassadeurs.    - primus aedium locus, Nep.: la première pièce de la maison, le vestibule.    - communis locus, Cic. Verr. 2, 2, 46: bâtiment public. [st1]4 [-] portion (d'une terre, d'une propriété).    - Dig. 50, 16, 60. [st1]5 [-] lieu, localité, ville, contrée, région, pays.    - locus Pherae, Plin.: la ville de Phères.    - loci fertilitas, Caes.: la fertilité du pays. [st1]6 [-] terrain, poste, position, situation (t. milit.).    - loco cedere: lâcher pied, abandonner la position.    - locus iniquus (alienus): terrain défavorable.    - loco dejicere, loco movere: chasser, déloger.    - locus superior: terrain qui domine, terrain avantageux.    - locus aequus: terrain favorable.    - suus locus: position avantageuse, terrain avantageux. [st1]7 [-] poste, fonction, rôle.    - obtinere locum legati: obtenir le poste de légat.    - parentis loco esse: tenir lieu de père. [st1]8 [-] au plur. loci ou loca: parties sexuelles; matrice, utérus.    - Cic. Nat. 2, 128.    - cf. gr. τόποι. [st1]9 [-] place, lieu, moment, époque, temps, occasion, opportunité, situation, état, condition.    - in hoc genere quid habet ars loci? Cic.: dans ce genre quelle place y a-t-il pour l'art?    - dare locum suspicioni, Cic.: donner prise au soupçon.    - maledicto nihil loci est, Cic. Mur. 5, 12: il n'y a pas de place pour le blâme.    - furandi locus qui potest esse? Cic.: quelle place peut-il y avoir pour le vol?    - alicui... existimandi non nihil loci dare, Cic.: donner à qqn quelque occasion de penser.    - alicui rei locum non relinquere, Cic.: ne pas laisser à qqch l'occasion de se produire.    - nec vero hic locus est, ut... loquamur, Cic.: et ce n'est pas l'endroit de parler...    - in te locus mendacio non est, Curt.: il ne t’est pas possible de mentir.    - loco ou in loco: à propos, au bon moment, en temps et lieu, à l'occasion, par moments.    - qui de quo consulitur suo loco dicit sententiam, Liv. 28: (consul) qui donne son avis, quand vient son tour, sur la question débattue.    - dulce est desipere in loco, Hor. C. 4, 12, 28: il est doux d'extravaguer à l'occasion.    - loco dicere, Cic. Leg. 3: parler à son tour.    - priore loco dicere: parler le premier.    - posteriore loco dicere: parler le second.    - loco sententiae, Tac. An. 2: son tour de parole venu.    - praetorio loco dicere sententiam, Cic. Att. 12: prendre la parole à son rang de préteur.    - loco versus Accianos posuisti, Cic. Fam. 9: tu as cité à leur place les vers d'Accius.    - epistolae non loco redditae, Cic. Fam. 11: lettres remises mal à propos.    - si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam sinam, Plaut.: si j'étais à ta place, je donnerais l'argent plutôt que de laisser...    - nancisci locum + gérondif: trouver l'occasion de.    - loco (in loco) + gén. (= pro): au lieu de, à la place de, pour, comme.    - in uxoris loco, Ter.: comme une épouse.    - in contumeliae loco ponere: prendre pour un affront.    - criminis loco putant esse, quod vivam, Cic. Fam. 7, 3, 6: il y en a qui me font un crime de vivre.    - hostium loco esse, Liv. 2, 4, 7: être considérés comme des ennemis.    - te mihi fratris loco esse duco, Cic.: je te considère comme mon frère.    - ad id locorum (adhuc locorum): jusqu’à présent, jusqu’alors.    - post id locorum (postea loci): après cela, ensuite.    - ubi loci... ? Plaut.: où... ? [st1]10 [-] condition sociale, famille, naissance, rang, classe.    - summus locus civitatis, Cic.: le plus haut rang dans la cité.    - locum apud aliquem obtinere, Cic.: tenir un rang auprès de qqn.    - locum quemdam tenere: tenir une certaine place, un certain rang.    - apud eum quem habet locum fortitudo? Cic.: à ses yeux quelle place tient le courage?    - equestri loco natus: issu de la classe des chevaliers.    - infimo loco natus: de très basse extraction.    - humili loco natus erat: il était d'une humble origine.    - loco movit signiferos, Caes.: il destitua les porte-enseigne.    - voluptatem nullo loco numerare, Cic. Fin. 2, 28, 90: ne faire aucun compte de la volupté. [st1]11 [-] passage, endroit, partie (d'un livre).    - aliquot locis significavit, Cic.: il a indiqué dans quelques passages.    - Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22; Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8. [st1]12 [-] sujet, question, point, matière, thème.    - alter erat locus cautionis ne... Cic.: le second point sur lequel il fallait diriger son attention, c'était de ne pas...    - omnes philosophiae loci, Cic.: toutes les parties de la philosophie. [st1]13 [-] au plur. loci: lieux communs (t. de rhét.).    - locos nosse, Cic.: connaître les lieux communs.
    * * *
        Locus, loci, mascul. gen. Pluraliter hi loci, vel haec loca, locorum, in diuersa significatione. Varro. Lieu.
    \
        In vnum locum conuenire. Cic. En un lieu.
    \
        Alienus loci. Ouid. Qui n'est point du lieu, Estrangier.
    \
        Positus locorum. Stat. La situation des lieux.
    \
        Ex loco inferiore agere. Cic. Parler estant en lieu bas à un juge qui est en hault.
    \
        Ex aequo loco agere. Cic. Parler quand on est aussi hault l'un que l'autre, Pareil priveement, Pareil à pareil, Teste à teste.
    \
        Ex superiore loco agere. Cic. Quand un Magistrat parle de son siege à ceulx qui sont en bas.
    \
        De loco superiore loqui. Bud. Parler en maistre, en cadet, en seigneur, Parler à cheval, Parler d'authorité.
    \
        Priore loco causam dicere. Cic. Plaidoyer le premier.
    \
        Nullo loco deesse. Cicero. Ne defaillir en rien qui soit, Aider par tout.
    \
        Facile secundo loco me consolatur recordatio meorum temporum, etc. Cic. En oultre, Puis apres.
    \
        In eum locum res rediit. Plaut. En tel estat.
    \
        Peiore res loco non potest esse, quam in quo nunc sita est. Terent. En pire estat.
    \
        Nostrae res meliore loco videbantur. Cic. En meilleur estat.
    \
        Eodem loco stare. Liu. Demeurer en mesme estat.
    \
        Res in eum locum venerat: vt nisi, etc. Cic. Estoit venue en tel estat, En telle necessité.
    \
        Tota res quo locu sit, velim ad me scribas. Cic. Comment tout l'affaire se porte, Comment l'affaire va.
    \
        Recte collocata res, et iudicio populi digno in loco posita esse videtur. Cic. Baillee à celuy à qui il appartient, et qui en est digne.
    \
        Mihi videbar nosse locum quem apud te is teneret. Cic. Il me sembloit à veoir que je congnoissoye en quelle estime il estoit envers toy, Combien grand compte tu faisois de luy.
    \
        Summus locus. Iuuenal. Grande authorité et dignité.
    \
        Qui in mea salute principem semper locum, authoritatemque tenuistis. Cic. Qui avez tousjours esté des principaulx à me garder et defendre.
    \
        Dare et cedere locum. Cic. Donner lieu, Faire place, Ceder.
    \
        Dare locum alicui oratori. Cic. Le recevoir, Luy donner audience.
    \
        Tenere locum oratorum. Cic. Tenir la place des orateurs, Estre estimé vray orateur.
    \
        Mouere aliquem loco, Vide MOVEO. Ne luy garder pas son rang.
    \
        Esse eodem loco apud patronum quo alius. Cic. Estre en pareille estime et reputation ou credit.
    \
        Eodem loco habere. Caesar. Priser et estimer autant, ou autant aimer.
    \
        Ipsi in hostium numero, locoque ducemini. Cic. Vous serez estimez ennemis.
    \
        Ponere aliquid loco, vel in loco maledicti et contumeliae. Cic. Dire quelque chose par reproche, Reprocher quelque chose en lieu d'oultrage.
    \
        Habere aliquem loco vetustissimorum familiarium. Pollio Ciceroni. Estimer autant que ses, etc.
    \
        Eo loco habet honestatem, vt sine ea, etc. Cic. Il estime tant honnesteté que, etc.
    \
        Qui voluptatem nullo loco numerat. Cicero. Qui n'estime rien volupté.
    \
        Fratris loco eum diligo. Terent. Comme mon frere, autant que s'il estoit mon frere.
    \
        Qui sibi parentis esset loco. Liu. Lequel il tenoit pour pere, et l'aimoit autant que son pere.
    \
        Fratris enim loco mihi est. Lentulus Ciceroni. Je l'aime comme mon frere.
    \
        In beneficii loco alteri deferre aliquid. Cic. Luy bailler quelque chose en pensant luy faire plaisir.
    \
        Nisi in eorum locum pietas et fortitudo et honesti praesens imago successerit. Quintil. En leur lieu.
    \
        Reponere in loco aliquo. Cic. Estimer aucunement.
    \
        In poetis, non Homero soli locus est, sed et Sophocli. Cic. En comptant le nombre des poetes on n'y met pas seulement Homere, Il n'y a pas seulement place pour Homere, mais etc.
    \
        - si ego in istoc siem loco, Dem potius aurum, quam illum corrumpi sinam. Plaut. Si j'estoye en la place de cestuy ci, Si c'estoit à moy à faire.
    \
        Loco aliquid quaerere. Cic. En temps et lieu, Opportunement.
    \
        Loco dicere. Cic. En lieu.
    \
        - in loco Ego vero laudo. Terent. Pourveu que la chose soit faicte bien à poinct, ou Par fois.
    \
        Locum dare aliquid faciendi. Terent. Temps et lieu.
    \
        Veritas locum vbi consistat, reperire non poterit. Cic. Ne sera receue de personne.
    \
        Si in mea familiaritate locus esset nemini, nisi litigioso aut nocenti. Cic. Si je ne recevoye en ma familiarité, Si je n'avoye nuls autres amis, sinon gents noiseux et malfaisants.
    \
        Est enim in arte tanta, tamque varia, etiam huic minutae subtilitati locus. Cic. Peult aussi estre en cest art.
    \
        Maledicto idcirco nihil in hisce rebus loci est, quod omnia laus occupauit. Cic. Parquoy en ces choses icy on ne peult rien mesdire de luy, car il n'a fait rien qui ne soit digne de louange.
    \
        Erit profecto inter horum laudes aliquid loci nostrae gloriae. Cic. Certainement nous serons louez aussi bien que ceulx ci.
    \
        Locus ignoscendi apud hominem constantem. Cic. Un homme constant pardonne bien aucunesfois.
    \
        Quod ni ita se haberet, nec iustitiae vllus esset, nec bonitati locus. Cic. Justice ne bonté n'auroit aucun lieu entre les hommes, On ne tiendroit compte de justice ne de bonté.
    \
        Vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit. Cic. Il est impossible que la mort soit honorable de celuy qui aura meschamment vescu.
    \
        Libidine dominante, temperantiae locus non est. Cic. Temperance n'ha lieu où, etc. Il n'y a point de temperance où, etc.
    \
        Dare locum rationi. Cic. Ceder et obeir à raison.
    \
        Nihil loci segnitiae. Terent. Il n'est plus temps d'estre negligent.
    \
        Locus preci non est relictus. Terent. Les prieres n'auront lieu envers luy, Il ne se aura point par prieres.
    \
        Locus disserendi. Cic. Temps et lieu.
    \
        Non erit locus faciendae medicinae. Cic. Il ne sera pas temps, etc.
    \
        Si bellum cum eo hoste haberemus, in quo negligentiae aut errori locus esset. Liu. Qui fust negligent.
    \
        Respirandi non est locus. Cic. Je n'ay pas loisir de respirer.
    \
        Nullum habeo instituendi aut docendi locum. Cic. Je n'ay nul loisir.
    \
        Quis relictus est obiurgandi locus? Terent. Quelle occasion auray je de le reprendre?
    \
        In tam suspiciosa ac maledica ciuitate locum sermoni obtrectatorum non reliquit. Cic. Il ne leur laissa aucune occasion.
    \
        Natus haud obscuro loco. Sallust. De parenté bien renommee.
    \
        Loco summo natus. Liu. De grande, ou haulte lignee.
    \
        - eum hic locum sumpsit sibi In Adelphos. Terent. Ce passage.
    \
        Sunt a nobis alio loco disputata. Cic. En un autre lieu et passage, ou endroict.
    \
        Loci, pluraliter tantum. Plin. L'amarri ou matrice d'une femme où l'enfant se tient en son ventre.

    Dictionarium latinogallicum > locus

  • 9 locus

    locus, ī, m. (Plur. loci einzelne Orte, u. heterogen. loca Orte im Zusammenhange, Gegend), I) der Ort, Platz, die Stelle, A) im allg.: 1) eig.: qui ea loca incolerent, Caes.: proximos locos occupare, Sall.: ad id loci venire, Sall.: locum facere in turba, Platz machen, Ov.: vincendo locum facere, sich durch Besiegung des Feindes Raum schaffen, Curt.: ex od. de loco superiore dicere, agere, »von einer Erhöhung«, sowohl vom Tribunal als von der Rednerbühne (rostra) aus, Cic.: loco cedere, weichen, seinen Platz verlassen, Sall.: locum dare, Platz machen, zulassen, Cic.: locum dare alci, Platz geben, d.i. weichen, nachgeben, Ter.: loco movere, vom Orte wegtreiben, vertreiben, Ter. u. Cic.: so auch loco deicere, Hor.: ex omnibus locis (Winkeln) protrahi, Liv.

    2) bildl.: locum dare, Raum geben, consilio, suspicioni, Cic.: locum habere stattfinden, Cic.: nullum misericordiae locum habuerunt, sie ließen kein Mitleiden mit ihnen aufkommen, Liv.: locus est nemini, niemand kann dazu gelangen, Cic.: ubi negotia fecissent locum otio, Raum gegeben, Vell.: Homero est locus in poëtis, Cic.: maledicto nihil loci est, findet nicht statt, Cic.: locum non relinquere preci, Ter., od. precibus, Cic., od. morti honestae, nicht Raum geben, Cic. – oft als Genet. partitiv., quo loci, Cic.: so auch eo loci, Cic.: eodem loci, Suet.: ubi loci res nostra est? Plaut.: ubicumque locorum, Hor.: ibidem loci, Plaut. – So nun a) prägn., der geeignete, rechte Ort, de cuius laude neque locus hic est, ut multa dicantur, neque etc., Cic. Rosc. Am. 33: nec vero hic locus est, ut de moribus maiorum loquamur, Cic. Tusc. 4, 1: nam nefacere si velim, non est locus, Plaut. truc. 877: loco, am rechten Platze, an rechter Stelle, quaerere, Cic., narrare (eine Erzählung in die Rede einflechten), Cic., lecta poëmata adiungere, Cic.: loco positus, am gehörigen Platze, recht angebracht, Cic.: so auch in loco (am geeigneten Orte, wenn es am Platze ist), zB. obsecundato in loco, Ter.: video eos sapere in loco, Ter.: dulce est desipere in loco, Hor.: in loco positus (s. vorh.), Cic.: vollst. suo loco, zB. de amplificatione dicere, Cic. part. or. 30. – b) die Stelle in der Reihenfolge, secundo loco, zweitens, Cic.: priore loco dicere, zuerst, Cic., Ggstz. posteriore loco dicere, Cic.: tertio et tricesimo loco ab Nino natus, Vell.: post hunc tertio loco regnasse Faunum ferunt, Iustin.: magnum locum facere operi suo inter etc., einen wichtigen Platz anweisen, Vell. – bes. von den Senatoren bei der Abstimmung, antiquior sententiae dicendae locus, vorangehende Stelle, Vortritt, Cic.: loco dicere, an seiner Stelle (d. h wenn die Reihe an ihn kommt), Cic.: suo loco sententiam dicere, Liv.: sententiae loco dicere, in der Reihe der Abstimmung, Plin. ep.: u. so sententiae loco in hunc modum disseruit, Tac.: praetorio loco dicere sententiam, als Prätor, Cic. Vgl. Mommsen Staatsrecht Bd. 3. S. 967. Nipperd. Tac. ann. 14, 42. – c) der Platz, die Stelle = der Rang, das Ansehen, das man jmdm. einräumt, quem locum apud Caesarem obtinuisti? Cic.: tenere oratorum locum, Cic.: eodem apud me loco, quo apud patronum, Cic.: dah. loco u. in loco m. Genet., anstatt, für, wie, filii loco esse, Cic.: alci parentis loco esse, Cic.: alqm diligere in fratris loco, wie einen Bruder, Ter.: alqm patris loco colere, Cic.: sunt qui criminis loco putent esse quod vivam, die es mir zum Vorwurf machen mögen, daß ich lebe, Cic.: dah. habere eo loco, so schätzen, Cic.: nullo loco numerare, nicht schätzen, Cic.: vocari in locum mortui, Cic. – d) der Posten, Rang, Stand, den jmd. im Staate einnimmt (s. Korte Cic. ep. 4, 18, 4 u. Sall. Iug. 63, 6), locus senatorius, equester, Cic.: loca consularia, Liv.: summus locus civitatis, Cic.: maiorum locum ei restituit, Caes.: loco movit signiferos, entsetzte ihrer Stellen, Caes.: non ignobilis inter causidicos loci fuit, Lact. – e) der Stand, Rang, den die Geburt verleiht, die Herkunft, isto loco femina, Cic.: homines inferiore loco, Cic.: honesto loco nati, Plin. ep.: obscuro loco nati, Cic.: summo loco nata, von hoher Geburt, Liv.: tenui loco orti, Liv.

    B) insbes.: 1) als t. t. der Fechter- und Militärsprache, die Stellung, der Posten, die oder den man im Kampfe behaupten will, locum tenere, relinquere, Caes.: loco pellere, Auct. b. Afr.: im Bilde, loco movere, aus seiner Stellung (im Staate) vertreiben, Cic.: virtutis locum deseruit, Hor. – 2) loci od. loca, griech. τόποι, die Geburtsglieder, der Mutterleib der Menschen u. Tiere, loci muliebres, Varro LL. 5, 15: semen in locis insedit, Cic. – 3) die Stelle, die Partie, das Stück, der Satz, Abschnitt, Gedanke eines Buches, einer Wissenschaft, locus reprehensus, Ter.: aliquot locis significavit, Cic.: ad locum venias, Cic.: omnes philosophiae loci, das ganze Gebiet der Ph., Cic. – 4) Plur. loci, die Beweismittel, die Beweisquelle, locos nosse, Cic.: loci communes, allgemeine Beweisquellen, Cic. – 5) ein Stück von einem Gute, ICt.: dah. meton., ein Gut, Grundstück, Acker, Cic. u.a. – 6) der Ort zum Bewohnen = a) der Raum, das Gelaß, Gemach, die Wohnung, das Logis, locus oculi, die Augenhöhle, Plaut. Men. 1014: primus locus aedium, Nep. praef. § 6: loca et lautia, Liv.: loci tacentes, Tac.: loca tacentia, in der Unterwelt, Verg.: locum facere (einrichten) sub terra, Nep. – b) der Ort = die Stadt, opportunitas loci, Cic.: locus Pherae, loca Buprasium, Hyrmine, Plin.: is datus erat locus colloquio, Liv.: ubi nunc urbs est, tunc locus urbis erat, Ov. – c) die Gegend, loci fertilitas, Caes.: situs locorum montiumque, Vell.: loca temperatiora, Caes.: ea loca incolere, Caes.: de locis atque urbibus haec memoranda sunt, Mela. – d) die Grabstätte, das Grab, Corp. inscr. Lat. 9, 3107.

    II) übtr.: 1) die Zeit, der Raum in der Zeit, a) übh.: ignoscendi dabitur peccati locus, Ter.: inde loci, hierauf, Lucr.: interea loci, Komik.: postidea loci, Plaut.: postea loci, Sall.: post id locorum, hernach, Plaut.: tunc locorum, Tertull.: ad id locorum, bis auf diese Zeit, Sall. u. Liv.: so auch ad hoc locorum, Fronto ad amic. 2, 7. p. 193, 8 N.: u. adhuc locorum, Plaut.: ex hoc loco, Plaut., od. ad locum, auf der Stelle, zur Stelle, alsbald, Liv. – b) prägn., die Gelegenheit, Veranlassung, si est ullus gaudendi locus, Cic.: ne illis quidem ad fugam locus est, Tac.: qui igitur relictus est obiurgandi locus? Ter.: locum dare, Gelegenheit geben, existimandi, Cic.: u. so locum dare nocendi, eine Blöße geben, Nep.: locum dare nobis loquendi, Plaut. capt. 212: locum dare Veientibus ad incendenda opera, Lic.: locum facere (Gel. geben zu) poëtarum mendacio, magnae iacturae, Curt., titulo muneribusque, Ov.: locum aperire suspicioni, dem V. sich aussetzen, Cic.: locum aperire hosti ad occasionem, Gelegenheit geben, einen Handstreich auszuführen, eine Blöße geben, Liv.: locum seditionis quaerere, Liv.: quaerere locum mentioni alcis, Vell. – 2) der Standpunkt, die Lage, die Umstände, der Zustand, die Verfassung, in eum incĭdi locum, Ter.: peiore loco non potest res esse, Ter.: meliore loco erant res nostrae, Cic.: res erat eo loci, Cic.: si (homo) eo loco esset, Cic.: si in istoc sim loco, Plaut.: tuli graviter et acerbe, iudices, in eum me locum adduci (daß mir nur die Alternative bleibt), ut aut... aut etc., Cic. – 3) ein Punkt, eine Sache, ein Stück, alter erat locus cautionis, ne etc., Cic.: cui loco consulite, Cic.: loci, in quos honesti naturam divisimus, Cic. – / Arch. Nbf. stlocus, nach Quint. 1, 4, 16 u. Paul. ex Fest. 312, 6. Über die Plur. loci u. loca s. Neue-Wagener Formenl.3 1, 808 ff.

    lateinisch-deutsches > locus

  • 10 locus

    locus, ī, m. (Plur. loci einzelne Orte, u. heterogen. loca Orte im Zusammenhange, Gegend), I) der Ort, Platz, die Stelle, A) im allg.: 1) eig.: qui ea loca incolerent, Caes.: proximos locos occupare, Sall.: ad id loci venire, Sall.: locum facere in turba, Platz machen, Ov.: vincendo locum facere, sich durch Besiegung des Feindes Raum schaffen, Curt.: ex od. de loco superiore dicere, agere, »von einer Erhöhung«, sowohl vom Tribunal als von der Rednerbühne (rostra) aus, Cic.: loco cedere, weichen, seinen Platz verlassen, Sall.: locum dare, Platz machen, zulassen, Cic.: locum dare alci, Platz geben, d.i. weichen, nachgeben, Ter.: loco movere, vom Orte wegtreiben, vertreiben, Ter. u. Cic.: so auch loco deicere, Hor.: ex omnibus locis (Winkeln) protrahi, Liv.
    2) bildl.: locum dare, Raum geben, consilio, suspicioni, Cic.: locum habere stattfinden, Cic.: nullum misericordiae locum habuerunt, sie ließen kein Mitleiden mit ihnen aufkommen, Liv.: locus est nemini, niemand kann dazu gelangen, Cic.: ubi negotia fecissent locum otio, Raum gegeben, Vell.: Homero est locus in poëtis, Cic.: maledicto nihil loci est, findet nicht statt, Cic.: locum non relinquere preci, Ter., od. precibus, Cic., od. morti honestae, nicht Raum geben, Cic. – oft als Genet. partitiv., quo loci, Cic.: so auch eo loci, Cic.: eodem loci, Suet.: ubi loci res nostra
    ————
    est? Plaut.: ubicumque locorum, Hor.: ibidem loci, Plaut. – So nun a) prägn., der geeignete, rechte Ort, de cuius laude neque locus hic est, ut multa dicantur, neque etc., Cic. Rosc. Am. 33: nec vero hic locus est, ut de moribus maiorum loquamur, Cic. Tusc. 4, 1: nam nefacere si velim, non est locus, Plaut. truc. 877: loco, am rechten Platze, an rechter Stelle, quaerere, Cic., narrare (eine Erzählung in die Rede einflechten), Cic., lecta poëmata adiungere, Cic.: loco positus, am gehörigen Platze, recht angebracht, Cic.: so auch in loco (am geeigneten Orte, wenn es am Platze ist), zB. obsecundato in loco, Ter.: video eos sapere in loco, Ter.: dulce est desipere in loco, Hor.: in loco positus (s. vorh.), Cic.: vollst. suo loco, zB. de amplificatione dicere, Cic. part. or. 30. – b) die Stelle in der Reihenfolge, secundo loco, zweitens, Cic.: priore loco dicere, zuerst, Cic., Ggstz. posteriore loco dicere, Cic.: tertio et tricesimo loco ab Nino natus, Vell.: post hunc tertio loco regnasse Faunum ferunt, Iustin.: magnum locum facere operi suo inter etc., einen wichtigen Platz anweisen, Vell. – bes. von den Senatoren bei der Abstimmung, antiquior sententiae dicendae locus, vorangehende Stelle, Vortritt, Cic.: loco dicere, an seiner Stelle (d. h wenn die Reihe an ihn kommt), Cic.: suo loco sententiam dicere, Liv.: sententiae loco dicere, in der Reihe der Abstimmung, Plin. ep.: u. so sententiae loco in hunc modum disser-
    ————
    uit, Tac.: praetorio loco dicere sententiam, als Prätor, Cic. Vgl. Mommsen Staatsrecht Bd. 3. S. 967. Nipperd. Tac. ann. 14, 42. – c) der Platz, die Stelle = der Rang, das Ansehen, das man jmdm. einräumt, quem locum apud Caesarem obtinuisti? Cic.: tenere oratorum locum, Cic.: eodem apud me loco, quo apud patronum, Cic.: dah. loco u. in loco m. Genet., anstatt, für, wie, filii loco esse, Cic.: alci parentis loco esse, Cic.: alqm diligere in fratris loco, wie einen Bruder, Ter.: alqm patris loco colere, Cic.: sunt qui criminis loco putent esse quod vivam, die es mir zum Vorwurf machen mögen, daß ich lebe, Cic.: dah. habere eo loco, so schätzen, Cic.: nullo loco numerare, nicht schätzen, Cic.: vocari in locum mortui, Cic. – d) der Posten, Rang, Stand, den jmd. im Staate einnimmt (s. Korte Cic. ep. 4, 18, 4 u. Sall. Iug. 63, 6), locus senatorius, equester, Cic.: loca consularia, Liv.: summus locus civitatis, Cic.: maiorum locum ei restituit, Caes.: loco movit signiferos, entsetzte ihrer Stellen, Caes.: non ignobilis inter causidicos loci fuit, Lact. – e) der Stand, Rang, den die Geburt verleiht, die Herkunft, isto loco femina, Cic.: homines inferiore loco, Cic.: honesto loco nati, Plin. ep.: obscuro loco nati, Cic.: summo loco nata, von hoher Geburt, Liv.: tenui loco orti, Liv.
    B) insbes.: 1) als t. t. der Fechter- und Militärsprache, die Stellung, der Posten, die oder den man
    ————
    im Kampfe behaupten will, locum tenere, relinquere, Caes.: loco pellere, Auct. b. Afr.: im Bilde, loco movere, aus seiner Stellung (im Staate) vertreiben, Cic.: virtutis locum deseruit, Hor. – 2) loci od. loca, griech. τόποι, die Geburtsglieder, der Mutterleib der Menschen u. Tiere, loci muliebres, Varro LL. 5, 15: semen in locis insedit, Cic. – 3) die Stelle, die Partie, das Stück, der Satz, Abschnitt, Gedanke eines Buches, einer Wissenschaft, locus reprehensus, Ter.: aliquot locis significavit, Cic.: ad locum venias, Cic.: omnes philosophiae loci, das ganze Gebiet der Ph., Cic. – 4) Plur. loci, die Beweismittel, die Beweisquelle, locos nosse, Cic.: loci communes, allgemeine Beweisquellen, Cic. – 5) ein Stück von einem Gute, ICt.: dah. meton., ein Gut, Grundstück, Acker, Cic. u.a. – 6) der Ort zum Bewohnen = a) der Raum, das Gelaß, Gemach, die Wohnung, das Logis, locus oculi, die Augenhöhle, Plaut. Men. 1014: primus locus aedium, Nep. praef. § 6: loca et lautia, Liv.: loci tacentes, Tac.: loca tacentia, in der Unterwelt, Verg.: locum facere (einrichten) sub terra, Nep. – b) der Ort = die Stadt, opportunitas loci, Cic.: locus Pherae, loca Buprasium, Hyrmine, Plin.: is datus erat locus colloquio, Liv.: ubi nunc urbs est, tunc locus urbis erat, Ov. – c) die Gegend, loci fertilitas, Caes.: situs locorum montiumque, Vell.: loca temperatiora, Caes.: ea loca incolere, Caes.: de locis
    ————
    atque urbibus haec memoranda sunt, Mela. – d) die Grabstätte, das Grab, Corp. inscr. Lat. 9, 3107.
    II) übtr.: 1) die Zeit, der Raum in der Zeit, a) übh.: ignoscendi dabitur peccati locus, Ter.: inde loci, hierauf, Lucr.: interea loci, Komik.: postidea loci, Plaut.: postea loci, Sall.: post id locorum, hernach, Plaut.: tunc locorum, Tertull.: ad id locorum, bis auf diese Zeit, Sall. u. Liv.: so auch ad hoc locorum, Fronto ad amic. 2, 7. p. 193, 8 N.: u. adhuc locorum, Plaut.: ex hoc loco, Plaut., od. ad locum, auf der Stelle, zur Stelle, alsbald, Liv. – b) prägn., die Gelegenheit, Veranlassung, si est ullus gaudendi locus, Cic.: ne illis quidem ad fugam locus est, Tac.: qui igitur relictus est obiurgandi locus? Ter.: locum dare, Gelegenheit geben, existimandi, Cic.: u. so locum dare nocendi, eine Blöße geben, Nep.: locum dare nobis loquendi, Plaut. capt. 212: locum dare Veientibus ad incendenda opera, Lic.: locum facere (Gel. geben zu) poëtarum mendacio, magnae iacturae, Curt., titulo muneribusque, Ov.: locum aperire suspicioni, dem V. sich aussetzen, Cic.: locum aperire hosti ad occasionem, Gelegenheit geben, einen Handstreich auszuführen, eine Blöße geben, Liv.: locum seditionis quaerere, Liv.: quaerere locum mentioni alcis, Vell. – 2) der Standpunkt, die Lage, die Umstände, der Zustand, die Verfassung, in eum incĭdi locum, Ter.: peiore loco non potest res esse, Ter.: meliore loco
    ————
    erant res nostrae, Cic.: res erat eo loci, Cic.: si (homo) eo loco esset, Cic.: si in istoc sim loco, Plaut.: tuli graviter et acerbe, iudices, in eum me locum adduci (daß mir nur die Alternative bleibt), ut aut... aut etc., Cic. – 3) ein Punkt, eine Sache, ein Stück, alter erat locus cautionis, ne etc., Cic.: cui loco consulite, Cic.: loci, in quos honesti naturam divisimus, Cic. – Arch. Nbf. stlocus, nach Quint. 1, 4, 16 u. Paul. ex Fest. 312, 6. Über die Plur. loci u. loca s. Neue-Wagener Formenl.3 1, 808 ff.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > locus

  • 11 locus

    lŏcus (old form stlocus, like stlis for lis, Quint. 1, 4, 16), i, m. ( lŏcum, i, n., Inscr. ap. Grut. 129, 14; plur. loci, single places; loca, places connected with each other, a region; cf. Krebs, Antibarb. p. 666 sq., and v. infra), a place, spot.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    adsedistis in festivo loco,

    i. e. the theatre, Plaut. Mil. 2, 1, 83:

    locum sibi velle liberum praeberier, ubi nequam faciat clam,

    id. Poen. 1, 1, 49; 3, 3, 44; cf.

    3, 2, 25: omnes copias in unum locum convenire,

    Cic. Att. 8, 16, 2:

    Galli qui ea loca incolerent,

    Caes. B. G. 2, 4:

    locorum situm naturam regionis nosse,

    Liv. 22, 38:

    Romae per omnes locos,

    Sall. J. 32:

    facere alicui locum in turba,

    Ov. A. A. 2, 210:

    ex loco superiore agere, of an orator speaking from the rostra, or of a judge pronouncing judgment: de loco superiore dicere,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 102:

    ex aequo loco, of one speaking in the Senate or conversing with another: et ex superiore et ex aequo loco sermones habiti,

    id. Fam. 3, 8, 2:

    ex inferiore loco,

    to speak before a judge, id. de Or. 3, 6, 23: primus locus aedium, a dwelling on the ground-floor, Nep. praef. 6.— A post, position: loco movere, to drive from a place or post, Ter. Phorm. prol. 32; so,

    loco deicere,

    Hor. Ep. 2, 2, 30:

    loco cedere,

    to give way, abandon one's post, retire, Sall. C. 9; Caes. B. G. 1, 15.—
    B.
    In partic.
    1.
    A place, seat, in the theatre, the circus, or the forum:

    Servi ne obsideant, liberis ut sit locus,

    room, seats, Plaut. Cas. prol. 23.—

    Esp. the place assigned by the Senate to foreign ambassadors: locum ad spectandum dare,

    Cic. Mur. 35, 73; 34, 72; so Liv. 30, 17. — Plur. loca, Liv. 34, 44, 5; Vell. 2, 32, 3; Suet. Claud. 21; id. Ner. 11; Plin. 8, 7, 7, § 21.—But plur. loci, Tac. A. 15, 32.—
    2.
    So of the lodging, quarters, place of abode assigned to foreign ambassadors for their residence:

    locus inde lautiaque legatis praeberi jussa,

    Liv. 28, 39, 19; 30, 17, 14; 42, 26, 5; Symm. Ep. 4, 56; Sid. Ep. 8, 12:

    loca lautia,

    App. M. 3, p. 140, 30.—
    3.
    A piece or part of an estate:

    stricte loquendo locus non est fundus sed pars aliqua fundi,

    Dig. 50, 16, 60:

    locus certus ex fundo possideri potest,

    ib. 41, 2, 26.—
    4.
    A place, spot, locality; a country region: hau longe abesse oportet homines hinc;

    ita hic lepidust locus,

    Plaut. Rud. 1, 4, 35:

    nunc hoc ubi abstrudam cogito solum locum,

    id. Aul. 4, 6, 7:

    non hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

    Cic. Att. 7, 3, 10; Verg. A. 1, 530; Caes. B. G. 5, 12.— Poet. of the inhabitants of a place, a neighborhood:

    numina vicinorum odit uterque locus,

    Juv. 15, 37.—Of a place where a city once stood, a site:

    locus Pherae,

    Plin. 4, 5, 6, § 13:

    locus Buprasium, Hyrmine,

    id. ib.; cf. Ov. F. 2, 280.— Plur. rarely loci:

    quos locos adiisti,

    Plaut. Trin. 4, 2, 86:

    locos tenere,

    Liv. 5, 35, 1:

    occupare,

    Sall. J. 18, 4; 76, 1; Lucr. 4, 509; Verg. A. 1, 306; 2, 28; Prop. 4 (5), 8, 22; Tac. A. 1, 61; 13, 36; Suet. Tib. 43.—Usually loca:

    loca haec circiter,

    Plaut. Cist. 4, 2, 8:

    venisse in illa loca,

    Cic. Fam. 9, 2, 5; id. Fin. 5, 1, 2 sq.; Caes. B. G. 2, 4, 2; Lucr. 1, 373; 2, 146; Cat. 9, 7; 63, 3; Sall. J. 18, 11; 54, 3; Verg. G. 2, 140; id. A. 1, 51; 2, 495; Hor. C. 1, 22, 7; Tib. 4, 1, 97; Ov. M. 10, 29; Liv. 1, 1, 5; 1, 5, 2; 1, 6, 4 et saep.—
    5.
    In war [p. 1075] or battle, a post, station (plur. loca):

    tum loca sorte legunt,

    Verg. A. 5, 132:

    loca jussa tenere,

    id. ib. 10, 238:

    loca servare,

    Amm. 25, 6, 14.—
    6.
    Loci and loca, of parts of the body:

    loci nervosi,

    Cels. 5, 26, 26.—Esp.:

    muliebres,

    Varr. L. L. 5, 2, 15; and without adj., in females, the womb:

    si ea lotio locos fovebit,

    Cato, R. R. 157, 11:

    cum in locis semen insederit,

    Cic. N. D. 2, 51; Cels. 2, 8. —Of animals, Col. 6, 27, 10.—Of birds, Col. 8, 11, 8; Lucr. 14, 1246; Plin. 11, 37, 84, § 209; Cael. Aur. Acut. 3, 17:

    genitalia,

    Col. 7, 7, 4; cf. id. 8, 7, 2; 8, 11, 8;

    in males,

    Lucr. 4, 1034; 4, 1045.—
    7.
    Communis locus,
    (α).
    The place of the dead:

    qui nunc abierunt hinc in communem locum,

    Plaut. Cas. prol. 19.—
    (β).
    A public place:

    Sthenius... qui oppidum non maximum maximis ex pecunia sua locis communibus monumentisque decoravit,

    Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112.—
    8.
    A burial-place, grave; very freq. in epitaphs; v. Inscr. Orell. 8; 4499; 4500 sq.
    II.
    Trop.
    A.
    A topic of discussion or thought; a matter, subject, point, head or division of a subject.
    1.
    In gen.:

    cum fundamentum esset philosophiae positum in finibus bonorum, perpurgatus est is locus a nobis quinque libris,

    Cic. Div. 2, 1, 2:

    Theophrastus cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos,

    id. Fin. 1, 2, 6:

    hic locus, de natura usuque verborum,

    id. Or. 48, 162:

    philosophiae noti et tractati loci,

    id. ib. 33, 118:

    ex quattuor locis in quos honesti naturam vimque divisimus,

    id. Off. 1, 6, 18; id. Inv. 2, 3, 11; 2, 5, 16; 2, 8, 26 et saep.; Quint. 2, 4, 27; 2, 11, 6; 5, 8, 4; Juv. 6, 245; Tac. Or. 31.—
    2.
    Esp.: loci, the grounds of proof, the points on which proofs are founded or from which they are deduced:

    cum pervestigare argumentum aliquod volumus, locos nosse debemus,

    Cic. Top. 2, 7; id. de Or. 1, 13, 56; 3, 55, 210:

    traditi sunt ex quibus argumenta ducantur duplices loci,

    id. Or. 35; so sing.:

    itaque licet definire, locum esse argumenti sedem,

    id. Top. 2.—
    3.
    Esp.: loci communes, general arguments, which do not grow out of the particular facts of a case, but are applicable to any class of cases:

    pars (argumentorum) est pervagatior et aut in omnis ejusdem generis aut in plerasque causas adcommodata: haec ergo argumenta, quae transferri in multas causas possunt, locos communis nominamus,

    Cic. Inv. 2, 14, 47 sq.; cf. the passage at length; id. ib. 2, 16, 50 sq.; 2, 18, 56; Auct. Her. 3, 8, 15; Quint. 2, 1, 9; 3, 1, 12; 5, 1, 3; 5, 13, 57 al.— Sing.:

    vix ullus est tam communis locus, qui possit cohaerere cum causa, nisi aliquo proprio quaestionis vinculo copulatus,

    Quint. 2, 4, 30:

    locus, for communis locus,

    id. 4, 2, 117; 5, 7, 32.—
    B.
    A passage in a book or author; plur. loci (Zumpt, Gram. §

    99): locos quosdam transferam,

    Cic. Fin. 1, 3, 7; Quint. 1, 1, 36; 1, 4, 4; 5, 13, 42; 6, 3, 36; Tac. Or. 22:

    locos Lucreti plurimos sectare,

    Gell. 1, 21, 7;

    but rarely loca: loca jam recitata,

    Hor. Ep. 2, 1, 223; Amm. 29, 2, 8.—
    C.
    Room, opportunity, cause, occasion, place, time, etc., for any thing:

    et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus,

    Ter. Heaut. 2, 1, 6:

    avaritia paululum aliquid loci rationi et consilio dedisset,

    Cic. Quint. 16, 53:

    de tuo in me animo iniquis secus existimandi videris nonnihil dedisse loci,

    to have given occasion, cause, reason, id. Fam. 3, 6, 6:

    dare suspicioni locum,

    id. Cael. 4, 9:

    dare locum dubitationis,

    id. Balb. 6, 16; Val. Fl. 4, 451: locum habere, to find a place:

    qui dolorem summum malum dicit, apud eum, quem locum habet fortitudo?

    Cic. Off. 3, 33, 117:

    in hoc altero dicacitatis quid habet ars loci?

    id. de Or. 2, 54, 219; so,

    locus est alicui rei: legi Aquiliae locus est adversus te,

    Dig. 9, 2, 27; cf.:

    huic edicto locus est,

    ib. 37, 10, 6; cf.:

    meritis vacat hic tibi locus,

    Verg. A. 11, 179:

    cum defendendi negandive non est locus,

    Quint. 5, 13, 8:

    quaerendi,

    id. 3, 8, 21.—Also in the sense of there is place for any thing, it finds acceptance:

    in poëtis non Homero soli locus est aut Archilocho, etc.,

    Cic. Or. 1, 4:

    si in mea familiaritate locus esset nemini nisi, etc.,

    id. Planc. 33, 82:

    maledicto nihil loci est,

    id. Mur. 5, 12: locum non relinquere, to leave no room for, not to admit, to exclude:

    vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit,

    id. Quint. 15, 49; so,

    nec precibus nostris nec admonitionibus relinquit locum,

    id. Fam. 1, 1, 2: nancisci locum, to find occasion:

    nactus locum resecandae libidinis,

    id. Att. 1, 18, 2:

    valde gaudeo, si est nunc ullus gaudendi locus,

    id. ib. 9, 7, 6.—
    D.
    In aliquo loco esse, to be in any place, position, situation, condition, state, relation:

    si ego in istoc siem loco, dem potius aurum, quam, etc.,

    position, place, Plaut. Bacch. 4, 9, 116:

    tanta ibi copia venustatum aderat, in suo quaeque loco sita munde,

    id. Poen. 5, 4, 8:

    in uxoris loco habere,

    Ter. Heaut. 1, 1, 52:

    in liberūm loco esse,

    Cic. de Or. 2, 49, 200; id. Planc. 11, 28; id. Brut. 1, 1; but more freq. without in:

    is si eo loco esset, negavit se facturum,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    eodem loco esse,

    Sen. Ben. 3, 8, 2; 7, 14, 6.—Esp. with a gen.:

    parentis loco esse,

    Cic. Div. in Caecil. 19, 61:

    hostium loco esse,

    Liv. 2, 4, 7:

    fratris loco esse,

    Cic. Fam. 5, 3, 1; 7, 3, 6; Quint. 6, 1, 7:

    nec vero hic locus est, ut, etc.,

    not the proper occasion, Cic. Tusc. 4, 1, 1; id. Rosc. Am. 12, 33.— Hence, loco or in loco, at the right place or time, seasonably, suitably:

    posuisti loco versus Attianos,

    Cic. Fam. 9, 16, 4:

    epistolae non in loco redditae,

    id. ib. 11, 16, 1:

    dulce est desipere in loco,

    Hor. C. 4, 12, 28; so,

    locis: non insurgit locis? non figuris gaudet?

    Quint. 12, 10, 23:

    quo res summa loco?

    in what condition? Verg. A. 2, 322:

    quo sit fortuna loco,

    id. ib. 9, 723:

    quo sit Romana loco res,

    Hor. Ep. 1, 12, 25:

    quo tua sit fortuna loco,

    Stat. Th. 7, 558:

    missis nuntiis, quo loco res essent,

    Liv. 2, 47, 5:

    primo loco,

    in the first place, first in order, Juv. 5, 12.—Freq. as a partit. gen.:

    quo loci for quo loco,

    Cic. Att. 8, 10; id. Div. 2, 66:

    eo loci for eo loco,

    id. Sest. 31, 68; Tac. A. 15, 74:

    eodem loci,

    Suet. Calig. 53:

    ubi loci,

    Plaut. Merc. 5, 4, 26:

    ibidem loci,

    id. Cist. 3, 1, 53:

    interea loci for interea,

    meanwhile, Ter. Eun. 1, 2, 46:

    postea loci,

    after that, afterwards, Sall. J. 102:

    ubicumque locorum,

    Hor. Ep. 1, 3, 34:

    adhuc locorum,

    hitherto, Plaut. Capt. 2, 3, 25:

    ad id locorum,

    to that time, till then, hitherto, Sall. J. 63, 6; 73, 2; Liv. 22, 38, 12:

    post id locorum,

    after that, thereupon, Plaut. Cas. 1, 32:

    inde loci,

    since then, Lucr. 5, 437.—
    E.
    Place, position, degree, rank, order, office, of persons or things:

    summus locus civitatis,

    Cic. Clu. 55, 150:

    tua dignitas suum locum obtinebit,

    id. Fam. 3, 9, 2:

    quem locum apud ipsum Caesarem obtinuisti?

    id. Phil. 2, 29, 71:

    res erat et causa nostra eo jam loci, ut, etc.,

    id. Sest. 31, 68:

    Socrates voluptatem nullo loco numerat,

    id. Fin. 2, 28, 90:

    codem loco habere, quo, etc.,

    id. Prov. Cons. 17, 41; Caes. B. G. 1, 26, 6; 7, 77, 3; id. B. C. 1, 84, 2:

    indignantes eodem se loco esse, quo, etc.,

    Liv. 42, 37, 8:

    sed esto, neque melius quod invenimus esse, neque par, est certe proximus locus,

    Quint. 10, 5, 6:

    erat ordine proximus locus,

    id. 7, 3, 36:

    humili loco,

    id. 4, 2, 2.— Plur. loca:

    ut patricii recuperarent duo consularia loca,

    Liv. 10, 15, 8:

    quinque augurum loca,

    id. 10, 8, 3; 42, 34, 15:

    omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset,

    id. 4, 57, 11; Tac. A. 2, 55:

    Vesta loca prima tenet,

    Ov. F. 6, 304.—Esp. of birth:

    infimo loco natus,

    Cic. Fl. 11, 24:

    esse summo loco natus,

    id. Planc. 25, 60:

    Tanaquil summo loco nata,

    Liv. 1, 34.—
    F.
    Loco, adverbially, in the place of, instead of, for:

    criminis loco putant esse, quod vivam,

    Cic. Fam. 7, 3, 6:

    haec filium suum sibi praemii loco deposcit,

    id. Inv. 2, 49, 144.

    Lewis & Short latin dictionary > locus

  • 12 locus

    ī m.
    (pl. loci отдельные места, отрывки из книг и loca места, связанные друг с другом, местности, области)
    loco movēre Ter, C — вытеснять, прогонять
    ex (de) loco superiōre dicere C — говорить с возвышенного места, с трибуны, с ораторской кафедры
    ex aequo loco dicere Cговорить в сенате или вести частную беседу
    locum habere C — иметь место, происходить, но
    quo loci (quo loco) C, T — в каком месте, где
    ubicumque locorum H — повсюду, где (где бы ни)
    priore loco C — сначала, сперва, прежде всего
    nunc meus l. est Sen — теперь моя очередь, но
    2) служебное или общественное положение, пост, должность, звание, происхождение (senatorius C; loca consularia L)
    aliquem loco movere Cs — сместить (снять) кого-л. с должности
    3) воен. позиция (locum tenere, relinquere Cs; loco pellere bAfr)
    4) земельный участок, имение, поместье (l. est pars aliqua fundi Dig)
    5) местность, область или почва (natura loci Cs; loca ignōta, frigida, frumentaria Cs)
    6) жилище, жильё ( locum sub terra facere Nep)
    loca tacentia V — мир безмолвия, т. е. подземный мир, преисподняя
    7) (pl. loci, редко loca) раздел сочинения, глава, отрывок (multos poētarum locps ediscere, Q)
    8) предмет, тема, вопрос, пункт (is l. tractatus est ab eo in duobus libris Q)
    9) pl. основоположения, тезисы, принципы
    loci communes C — общие положения, но
    10) момент, время
    ex hoc loco Pl или ad locum L — тут же, немедленно
    inde loci Lcr — с тех пор, после этого
    (in) loco — своевременно, вовремя ( dulce est desipere in loco H)
    11) случай, возможность, повод (alicujus rei, alicui rei или ad aliquid)
    si quis adhuc precibus l. V — если всё ещё я могу просить о чём-л.
    misericordiae locum relinquere Cs — сжалиться, смилостивиться
    12) положение, состояние, обстоятельства, условия (res erat eo loci C; pejore loco non potest res esse Ter)
    14) pl. ( loci и loca) (= uterus) матка Cato, C, CC, Col etc.

    Латинско-русский словарь > locus

  • 13 locus

    место a) соб. б) вообще, напр. loco plus petitur, veluti cum quis id, quod certo loco stipulatus est, alio loco petit etc. (§ 33 I. 4, 6. cf. 1. 1 D. 13, 4. § 9 I. 4, 4);

    locus facit, ut idem vel furtum vel sacrilegium sit (1. 16 § 4 D. 48, 19. 1. 36 pr. D. 1, 7. 1. 11 D. 1, 1);

    locus publicus (1. 1. 2 pr. 2 seq. D. 43, 8. 1. 1 D. 43, 9);

    sacer, sanctus, religiosus (1. 6 § 3 seq. D. 1, 8. 1. 23 § 1 D. 6, 1. 1. 17 § 3 D. 39, 3. 1. 1 D. 43, 6);

    locum dedicare (1. 60 D. 2, 14);

    religione liberare (1. 9 § 2 D. 1, 8);

    locus sepulcri (1. 10 D. 11, 7);

    in alienum 1. mortuum inferre (1. 2 § 1. 1. 7 pr. eod. 1. 1 pr. 1. 5 § 6 D. 9, 3); 1. itineris, viae (1. 28 D. 8, 3. 1. 6 § 1 D. 8, 6. 1. 2 pr. D. 14, 2. 1. 15 D. 10, 4. 1. 3 § 18 D. 41, 2. 1. 3 pr. D. 47, 21); в) в тесн. смыс. участок земли (1. 60 D. 50, 16);

    locus certus ex fundo (1. 26 D. 41, 2. 1. 7 D. 10, 1. 1. 22 D. 8, 3);

    fundi locive furtum (1. 38 D. 41, 3. 1. 10 § 2 D. 7, 4. 1. 2 § 2 D. 8, 5);

    locus serviens (1. 20 § 5 D. 8, 2. 1. 24 § 2. 12 D. 39, 2. 1. 3. 5 C. 3, 39);

    invasor locorum (1. 5 C. 8, 4); г) местность, страна, durissimum est, quotquot locis quis navigans delatus est, tot locis se defendere (1. 19 § 2 D. 5, 1. 1. 7 D. 2, 12. 1. 6 § 1 D. 3, 4);

    magistratus loci alicuius (1. 22 D. 22, 5. 1. 239 § 1 D. 50, 16);

    locorum antistites (l. 25 C. 5, 4);

    b) пер. б) глава, раздел, часть сочинения (1. 8 pr. D. 5, 2. 1. 2. § 5 C. 1, 17); в) ряд, место, степень по отнош. к наследованию, primo (medio, novissimo) loco heredem scribere, instituere (1. 20 pr. D. 28, 5. 1. 88 § 4 D. 31. 1. 27 D. 35, 2. 1. 2 § 4 D. 37, 11);

    quocunque loco libertas data (1. 22 D. 28, 5);

    posteriore loco manumitti (1. 243 D. 50, 16. 1. 1 § 14 D. 25, 4);

    testamentum secundo loco factum = posterius (1. 29 D. 36, 1); г) чин, ранг: humiliore - honestiore loco positus;

    humilis loci esse;

    homo honestioris loci (1. 8 § 13 D. 2, 15. 1. 38 § 8 D. 48, 5. 1. 1 § 5. 1. 3 § 5. D. 48, 8); также = должность, пост (1. 4 § 1 D. 3, 2); д) юридическое положение, состояние лиц или вещей, pari - duriore loco esse in litigando (1. 1 § 1 D. 2, 9);

    deteriore loco esse (1. 2 D. 2, 7);

    infamium loco haberi (1. 21 D. 3, 2);

    in locum alicuius succedere, locum alicuius obtinere (см.), in locum (s. loco) filii, nepotis adoptare aliq. (1. 11. 22 § 2. 1. 37 pr. D. 1, 7. 1. 15 pr. D. 11, 1. 1. 117 D. 50, 17. 1. 124 § 1 eod. 1. 144 D. 50, 16. 1. 34 D. 46, l. 1. 29 D. 5, 3); е) locum facere alicui (personae), уступать, давать место: locus est alicui, вступать, напр. locum fac. substitutis;

    locus est substituto (1. 7 § 10 D. 4, 4. 1. 20 § 4 D. 38, 2. 1. 5 D. 28, 3. cf. 1. 30 § 1 D. 29, 2. 1. 8 pr. D. 48, 20);

    locum facere alicui rei, сделать так, чтобы известный факт наступил;

    locus est alicui rei, s. locum habet aliquid, иметь место, locum facere successioni (1. 31 pr. D. 5, 2);

    beneficio (1. 68 D. 50, 17);

    edicto (1. 27 pr. D. 29, 4);

    locus est edicto s. locum habet edictum (1. 9 pr. § 1 D. 4, 2. 1. 1 § 4, 5 D. 21, 1. 1. 3 § 2. 1. 6 § 2 D. 37, 10); 1. c. SCto, 1. h. SCtum (1. 1 § 3. 1. 12. 15 D. 14, 6. 1. 1 § 12. 1. 22 § 5. 1. 27 § 8 D. 36, 1); 1. c. legi 1. h. lex Falc. (1. 11 § 6. 1. 22 § 3. 1. 67. 87 pr. § 1 D. 35, 2); 1. facere Falcidiae (1. 5 § 5 D. 37, 5. 1. 4 pr. § 1 D. 37, 4); 1. e. actioni, 1. h. actio (1. 19 pr. 1. 24 D. 9, 4. 1. 9 § 4 D. 10, 4. 1. 9 § 10. 11 D. 18, 4. 1. 2 pr. 1. 23 pr. § 3. 1. 26 pr. 1. 29 D. 12, 6); 1. e. exceptioni, 1. h. exceptio (1. 11 § 8 D. 44, 2. 1. 4 § 4 D. 41, 4. 1. 93 pr. 46, 3).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > locus

  • 14 locus

        locus ī, m (plur. loci, single places; loca, n, places connected, a region), a place, spot: coacto in unum locum exercitu, Cs.: locorum situm nosse, L.: Romae per omnīs locos, S.: loci communes, public places, parks: de loco superiore dicere, i. e. from the judicial bench: Celsior ipse loco (i. e. celsiore loco), O.: et ex superiore et ex aequo loco sermones habiti, i. e. orations and conversations: ex inferiore loco, i. e. before a judge: primus aedium, a dwelling on the ground-floor, N.—An appointed place, station, post, position: loco movere, drive from a post, T.: loco deicere, H.: loco cedere, give way, S.: legio locum non tenuit, Cs.: loca senatoria secernere a populo, L.: loca iussa tenere, V.—Place, room: ut locus in foro daretur amicis: locum sibi fecit, O.: non erat his locus, right place, H.—A lodging, quarters: locus inde lautiaque legatis praeberi iussa, L.—A place, spot, locality, region, country: non hoc ut oppido praeposui, sed ut loco: est locus, Hesperiam dicunt, V.: locos tenere, L.: occupare, S.: venisse in illa loca: ea loca incolere, that region, Cs.—Fig., place, position, degree, rank, order, office: summo loco natus, Cs.: infimo loco natus: legationis princeps locus, head, Cs.: tua dignitas suum locum obtinebit: voluptatem nullo loco numerat: qui locum tenuit virtute secundum, V.: de locis contendere, i. e. precedence, Cs.: signiferos loco movit, degraded, Cs.: duo consularia loca, L.: omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset, L.—Place, position, situation, condition, relation, state: in eum iam res rediit locum, ut, etc., T.: Peiore res loco non potis est esse, T.: Quo res summa loco? In what state? V.: missis nuntiis, quo loco res essent, L.: primo loco, first in order, Iu.: se (eos) eodem loco quo Helvetios habiturum, would treat as, etc., Cs.: parentis loco esse: reliquos obsidum loco ducere, Cs.: criminis loco esse, quod vivam, serves for: in uxoris loco habere, T.: in liberūm loco esse: se in hostium habiturum loco, qui, etc., Cs.: nescire quo loci esset, in what condition: erat causa in eo iam loci, ut, etc., in such a condition.—A topic, matter, subject, point, head, division: tractat locos ab Aristotele ante tractatos: hic locus, de naturā usuque verborum: ex quattuor locis in quos divisimus, etc.: locos quosdam transferam, shall make some extracts: speciosa locis Fabula, quotable passages, H.: loca iam recitata, H.—In rhet.: loci communes, passages of a general import (see communis).—Of time: interea loci, meanwhile, T.: postea loci, afterwards, S.: ad id locorum, till then, S.—In abl, at the right time, seasonably, appropriately, suitably: posuisti loco versūs: et properare loco et cessare, H.: Dulce est desipere in loco, H.— A fitting place, room, opportunity, cause, occasion, place, time: et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locus, T.: probandae virtutis, Cs.: aliquid loci rationi dedisses: Interpellandi locus hic erat, H.: nec vero hic locus est, ut, etc., the proper occasion: Est locus in volnus, room for injury, O.: meritis vacat hic tibi locus, opportunity for services, V.: in poëtis non Homero soli locus est aut Archilocho, etc.: vita turpis ne morti quidem honestae locum relinquit, i. e. renders impossible: resecandae libidinis: si est nunc ullus gaudendi locus.
    * * *
    I
    place, territory/locality/neighborhood/region; position/point; aim point; site; part of the body; female genitals (pl.); grounds of proof
    II
    seat, rank, position; soldier's post; quarters; category; book passage, topic; part of the body; female genitals (pl.); grounds of proof

    Latin-English dictionary > locus

  • 15 liegen

    liegen, I) in eng. Bed., hingelegt sein oder sich hingelegt haben, eig. u. bildl.: iacēre (im allg., von leb. Wesen u. lebl. Gegenständen, z.B. per triginta dies raro umquam nix minus quattuor pedes alta iacuit: u. prägn. = -daniederliegen, stocken, z.B. vom Ackerbau, Handel). – situm esse. positum esse (hingelegt sein, von lebl. Gegenständen, ersteres auch von an einem Orte Begrabenen; dah. »liegend«, situs, positus, z.B. facie positi ensis). – cubare (ruhend liegen, nur von leb. Wesen). – recubare. recubuisse (rückwärts lehnend liegen). – accubare. accubuisse (mit daliegen oder von mehreren, miteinander wo liegen; alle vier bes. v. Liegen bei Tische). – an od. neben jmd. od. etwas l., iacēre ad etc. adiacēre alci rei od. ad alqm od. ad alqd (von Pers. u. Dingen); appositum, applicatum esse alci rei (an etwas gelegt, gelehnt sein, von Dingen). – auf etwas l., alci rei od. in alqo loco incubare (auf etw. sich hingestreckt haben); alqā re inniti (auf etw. sich stützen, z.B. auf den Ellenbogen; [1606] beide von Pers.); situm, positum esse in alqa re od. in alqo loco (auf etw. gelegt sein, v. Dingen): überall auf dem Wege liegen Leichname, campi strati sunt cadaveribus: über Nacht auf der Straße l. od. l. müssen, iacēre et pernoctare in publico (v. Pers.): oben darauf l., super incubare (von Pers.); superimpositum esse (oben darauf gelegt sein, von Dingen); superstratum esse (oben darauf gestreut sein, von Dingen; dann o. d. hingeworfen sein, v. Pers.): unten l., substratum esse (unten hingestreut, dann übh. unten hingelegt, -geworfen]ein, v. Dingen u. Pers.). – vor einem Orte l., adiacēre alci loco (von Pers., z.B. nocte serā foribus). – in etwas l., iacēre in alqa re (übh.); positum esse in alqa re (von Dingen). – am Boden l., humi iacēre. humi stratum iacēre (im allg., von Pers. u. Dingen); humi cubare. in solo recubare (ruhend, schlafend, v. Pers.); prostratum esse. dirutum iacēre (niedergeworfen sein, zerstört daliegen, v. Dingen). – bei Tische l., accubare, recubare, recubuisse in convivio: daneben (neben jmd.) zu Tische l., iuxta cubare: neben jmd. bei Tische l., accubare, accubuisse alqm od. cum alqo (aber nicht acc. apud alqm, d.i. bei jmd. zu Tische liegen, sein, bei ihm speisen); cubare, recubuisse cum alqo: auf demselben Polster (bei Tische etc.) l., accubare, accubuisse eodem lecto (von zweien etc.): bei Tische auf dem Polster oben l., superiorem accubuisse: in der Mitte, medium accubuisse: unten, inferiorem accubuisse: jmdm. (bei Tische) zu Häupten l., supra alqm accubuisse: zu Füßen, infra alqm accubuisse; in sinu alcis recubuisse: neben jmd. u. zwar ihm zu Füßen l., alci proximum atque in sinu recubuisse. – im Bett l., in lecto iacēre od. esse (im allg.; als Kranker, s. bettlägerig sein). – liegen lassen, sinere (im allg.); non auferre (nicht hinwegnehmen, -tun, eine Sache); relinquere (zurücklassen); facere, ut alqd iaceat (machen, daß etwas liegt, z.B. im Wasser, in aqua); alqd omittere, intermittere, desinere, abicere, deponere, relinquere, deserere, destituere (bildl., etwas aufgeben, unterlassen, nicht weiter betreiben, s. »einstellen no. I, a« das Nähere); alqd neglegere (etw. absichtlich od. unabsichtlich hintansetzen, z.B. bellum, mandatum): eine Stelle (beiseite) l. lassen (nicht übersetzen), locum integrum relinquere. liegen bleiben, non auferri (nicht hinweggenommen werden, von Dingen); in lecto se continere (im Bett bleiben, v. Pers.); non surgere (nicht aufstehen übh., von jedem Liegenden); se erigere non posse (nicht aufstehen können, von Gefallenen); omitti. intermitti. abici. deponi. relinqui. deseri (bildl., aufgegeben, unterlassen werden; vgl. »einstellen no. I, a« über diese Verba); neglegi (absichtlich od. unabsichtlich hintangesetzt werden, z.B. v. einem Krieg, von einem Auftrag). – es lag nicht in dem Charakter des Königs, daß er etc., rex non is erat, qui mit folg. Konj. – das liegt in euerem Blute, vestri haec sunt propria sanguinis.

    II) in weit. Bed.: 1) eine Lage haben, bes. von Orten u. Ländern: iacēre (im allg., von Ländern u. Orten, v. der Lage natürlicher u. [1607] künstlich angelegter Örtlichk., bes. aber von der niedrigen Lage, wie im Deutschen »liegen«). – situm esse. positum esse (ersteres, wie unser »gelegen sein«, sowohl von der Lage natürlicher Örtlichk. als von derkünstlich angelegter; pos. esse, unser »angelegt, gebaut sein«, nur von der Lage künstlich angelegter Örtl., bes. der höhern). – esse (befindlich sein, z.B. post me erat Aegina, ante me Megara, dextrā Piraeus, sinistrā Corinthus: u. campus, qui medius inter castra murumque erat: u. hinc non longe est Olympus). – an od. neben einem Orte l., alci loco adiacēre. alqm locum tangere, attingere, contingere (im allg.); alci loco applicatum, appositum esse (an etwas angelehnt, angebaut sein, von der Lage künstlicher Örtl., z.B. von einem Lager); imminere alci loco (über einen Ort herüberragen, von hohen Punkten, z.B. tumuli imminentes viae). – auf einem Orte l., in alqo loco iacē re, situm esse, positum esse: oben darauf, alci loco superpositum esse. – nach einem Orte zu l., iacēre, situm esse ad alqm locum versus (übh.); prospicere alqm locum. prospectum dare ad alqm locum (die Aussicht gewähren nach einem. Orte hin, von einem Zimmer etc.; vgl. »gehen no. II, C, b«) – nach einer Himmelsgegend hin liegen, vergere (geneigt, gekehrt sein), spectare (gleichs. hinsehen) in od. ad etc. (z.B. nach Norden, in od. ad septentriones; vgl. »gehen no. II, C, b«). – oberhalb eines Ortes, über einem Orte liegen, iacēre supra etc. – um einen Ort im Kreise (herum) l., circa alqm locum in orbem situm esse: alqm locum ambire (beide z.B. v. Inseln). – unter einem Orte l., alci loco subiacēre, subiectum esse; iacēre sub alqo loco: dicht unter einem Berge l., iacēre sub radicibus montis: unter freiem Himmel l., sub divo situm esse. – vor einem Orte l., iacēre, situm esse ante alqm locum: vor Augen l., in conspectu esse (eig., z.B. von einem Lande); ante oculos od. sub oculis positum esse. ante pedes esse (eig. u. übtr.); manifestum esse (übtr., gleichs. handgreiflich, ganz offenbar sein): sozusagen vor Augen l., esse, ut ita dicam, in conspectu: klar vor Augen l. (übtr.), luce clariorem (clarius) esse. – nahe l., s. nahe: weit voneinander l., magno locorumintervallo disiunctum esse: eine Stadt (auf der Reise) l. lassen, urbem non attingere (im allg.); urbem praetervehi (an ihr vorüberfahren, zu Wagen, zu Schiffe; vorüberreiten).

    2) dauernd an einem Orte, in einem Zustande sein, mit verschiedenen Nebenbegriffen, v. Personen: versari. commorari. esse (übh. verweilen an einem Orte). – in praesidio esse oder collocatum esse (als Besatzung wo liegen, von Soldaten). – iacēre. sedere (wo verweilen, sich aufhalten, mit dem Nbbegr. der untätigen Ruhe, im Ggstz. zum Handeln). – tendere (seine Zelte wo haben, wo lagern, z.B. sub vallo, extra vallum, von Soldaten). – stare (stehen, v. Schiffen, z.B. classis ad Tenedum stat). – vor einer Stadt l., urbem obsidere, circumsedere (sie belagern); ad urbem sedere (untätig davorliegen): zu Hause (auf der faulen Bärenhaut) l., domi desidem [1608] sedere: immer zu Hause l. (nicht ausgehen), semper domi se tenere: im Felde l. (stehen), s. Feld (no. I, 2, b). – über den Büchern l., in libris haerere; immer, studiis od. libris immori; quasi helluari libris.

    3) an etwas od. jmd. oder in etwas liegen, d.i. seinen Grund haben: esse od. situm esse in alqo oder in alqa re (auf jmd. od. etwas beruhen). – versariin alqa re (sich um etwas drehen). – cerni in alqa re (sich in etwas zeigen). – niti (in) alqā re (seine Hauptstütze an oder in etwas haben). – stare per alqm (an jmd. gleichs. hängen, jmds. Schuld sein, daß etc., quo minus od. ne od. [bei vorhergeh. Negation] quin mit Konj.). – soviel an mir liegt, quantum in me situm est; quod od. quantum in me est; pro viribus (nach Kräften); ut possum oder potero (soviel ich kann oder können werde); pro mea parte (für meinen Teil): jeder, soviel an ihm liegt pro sua quisque parte: an wem liegt's? per quem stat? quis est impedimento?: woran liegt es? quid impedit? quae est causa? quid causae est? – daran liegt mir alles, in eo mihi sunt omnia (vgl. »gelegen no. II, 2«). – der Fehler liegt entweder in den Worten oder in den Sachen, vitium aut in verbis est aut in rebus: die Ursache liegt darin, daß etc., causa est in eo, quod etc.: der Unterschied liegt darin, daß etc., discrimen versatur in eo, quod etc.; discrimen cernitur in eo, quod etc.

    deutsch-lateinisches > liegen

  • 16 stürzen

    stürzen, I) v. intr.: 1) plötzlich (u. heftig) niederfallen: a) eig.: cadere (fallen, einen Fall tun übh., auch in der Schlacht). – labi (ausgleiten u. dem Falle nahe sein od. sinken). – prolabi (nach vorn ausgleiten, z.B. equus prolabitur). – concĭdere (zusammen-, zu Boden fallen, -sinken, auch in der Schlacht). – corruere (zusammenstürzen, einstürzen). – deici ex loco (von der Höhe herabstürzen, z.B. ex alto). – praecipitari. praecipitare (über Hals u. Kopf hinabstürzen von einem höhern Ort nach einem tiefern, v. Pers., z.B. in fossam: u. de fenestra). – auf die Erde st., ad terram proici (auf die Erde niederfallen); praecipitem dari ad terram (von einem höhern Ort, z.B. vom Pferd etc.); in terram ferri, deferri (von Dingen): vom Pferde st., ex od. de equo cadere (vom Pf. fallen); equo effundi (vom Pferde abgeworfen werden): mit dem Pferde st., lapsu equi prosterni: sehr gefährlich mit dem Pferde st., ingens periculum equi casu adire: vom Wagen, aus dem Wagen st., curru excuti. – b) übtr., politisch fallen: fortunae ornamentis destitui (übh. seiner günstigen Stellung beraubt werden, z.B. repente). – deici honore (seiner Ehrenstelle beraubt werden; u. so auch consulatu, [2250] principatu). – regno spoliari (des Throns beraubt werden). – 2) mit Heftigkeit sich fortbewegen: se proripere oder se proicere, aus etc., ex alqo loco, in u. nach etc., inalqm locum (sich fortmachen mit Eile). – prorumpere, aus etc., ex etc., auf etc., in mit Akk. (mit Hast hervorbrechen, fortstürmen, z.B. exomnibus portis: u. in hostes: u. per medioshostes). – irruere in alqm locum (in einen Ort mit Heftigkeit eindringen, hineinrennen, z.B. in aedes: u. in mediam aciem). – irrumpere in alqm locum (hineinbrechen, z.B. inalcis cubiculum). – erumpere alqo loco od. ex alqo loco (herausbrechen aus einem Orte, z.B. patefactā portā: u. ex contione).

    II) v. tr.: 1) eig., plötzlich und heftig fallen machen, praecipitare, von etc., ex od. de alqoloco, in etc., in alqm locum (kopfüber, jählings hinabstürzen, eig. u. bildl., z.B. alqm infoveam: u. alqm in omnia vitia: u. alqmin exitium: u. alqm ex altissimo dignitatis gradu). – deicere, von etc., ab od. de od. ex alqo loco, in etc., in alqm locum (herabwerfen, eig., z.B. alqm de muro: u. alqm desaxo Tarpeio od. ex rupe Tarpeia: etwas ins Meer, alqd in mare). – deturbare, von etc., de od. ex alqo loco, in etc., in alqm locum (herabtreiben, herabstoßen, eig., z.B. alqm a puppi in mare: u. hostes de vallo). – inferre od. conicere in alqd (in etw. bringen, werfen, z.B. alqm od. alqd in ignem; dann bildl., z.B. alqm in capitis periculum inf.: u. alqmin pauperiem inf.: u. rem publicam in perturbationem conic.). sich stürzen, sese praecipitare oder bl. praecipitare, von etc., alqo loco, de od. ex alqo loco, in etc., inalqm locum, über etc., super alqm locum (sich kopfüber, sich jählings herabstürzen, letztere beide auch von Flüssen; auch bildl., z.B. sich ins Verderben, in exitium). – desilire inalqm locum (herabspringen, z.B. in Tiberim).se deicere. se abicere (sich herabwerfen, eig., z.B. de muro se deic.: u. se deic. inmare: u. e muro in mare se abic.). – inferri od. se inferre in alqd (sich in etwas begeben, z.B. in flammam: u. in medios ignes; auch bildl., z.B. se inf. in capitis periculum). se inicere in m. Akk. (sich hineinwerfen = sich rasch hineinbegeben, z.B. in ignem: u. in medios hostes ad perspicuam mortem pro salute exercitus). – se conicere in alqd (sich eilig wohin begeben, z.B. in noctem; auch bildl., z.B. in malum). – se od. equum (von mehreren equos) immittere od. permitterein mit Akk. (lossprengen, einsprengen, von Reitern, z.B. in hostes). – cursu ferri in mit Akk. (im Sturmschritt sich fortbewegen, z.B. inhostem). – ruere od. irruere od. irrumperein mit Akk. (hineinrennen, einbrechen, z.B. inproelium ruere: u. in hostium aciem irr.). se obicere alci rei (sich entgegenwerfen, z.B. telis hostium). – se offerre alci rei od. adalqd (bildl., sich preisgeben, z.B. se periculis: u. se morti: u. se ad mortem pro patria; vgl. vitam suam offerre in discrimen). – sich in das Schwert st., in gladium incumbere. – 2) übtr., plötzlich u. gewaltsam des Ansehens etc. berauben: alqm opprimere (jmd. unterdrücken übh.). – alqm deicere honore [2251]( jmd. seiner Ehrenstelle berauben, z.B. consulatu, praeturā). – alqm deicere principatu (jmd. von der ersten Stelle im Staate vertreiben). – alqm regno spoliare (jmd. v. Thron stürzen). – alqm collabefacere (jmds. Macht wanken machen). – alqd evertere (gleichsam über den Haufen werfen, z.B. civitatem funditus). – die Gewaltherrschaft stürzen, tyrannidem delere; tyrannidis finem facere: die Macht der Konsuln st., imperium consulare proicere: sich selbst st., semet pervertere.

    deutsch-lateinisches > stürzen

  • 17 herumgehen

    herumgehen, I) an einem Orte hin u. her gehen, a) eig.: ire, an od. auf einem Orte, in alqo loco (gehen übh.). – ambulare, absol. u. in od. aueinem Orte, in alqo loco od. per alqm locum (frei, ungeniert auf u. ab gehen, bes. der Erholung wegen [wie auch die solgg. Komposita]). – obambulare alci loco, ante od. praeter alqm locum (einen Ort entlang, vor einem Orte auf u. ab gehen, z.B. alci praeter os). – inambulare in alqo loco od. per alqm locum od. ante alqm locum (in od. vor einem bestimmten Raume auf u. ab gehen). – perambulare m. Akk. (durchgehend, durchwandernd h., z.B. auf den Feldern, rura: bei den Kranken, aegros). – deambulare (bis zur Ermüdung auf u. ab gehen, absol. od. in alqo loco, z.B. in litore). – obversari, absol. u. vor einem Orte, alci loco, in od. an einem Orte, in alqo loco, unter einer Menge, inter mit Akk. (sich sehen lassen, zeigen, z.B. magna pars perfugarum Carthagine palam obversari dicitur). – spatiari, absol. u. in od. an einem Orte, in alqo loco (gemessenen Schritts einherschreiten, bes. um zu lustwandeln, sich ergehen, herumspazieren, herumstolzieren). – frei h. dürfen od. können, liberam vagandi potestatem od. facultatem habere (von einem Gefangenen). – b) uneig.: obversari (schweben, z.B. ante oculos). – es geht mir etwas im Kopfe herum, alqd me pungit (etw. beunruhigt mich, z.B. scrupulus); alqd mecum animo voluto (ich überlege etw. bei mir hin u. her, z.B. multa). – II) um etwas herumgehen, [1286] d.i. nicht hineingehen (= einen Ort »umgehen«): circumire alqd. – Daher uneig., ich gehe (redend) um etwas herum, alqd vitabundus circumeo (z.B. alcis nomen). – III) um einen Ort od. Gegenstand sich rings herumbewegen: alqm locum od. alqd ambire (sowohl v. Pers. als v. Dingen). – alqm locum od. alqd cingere (umgeben, von Dingen, auch von einem Flusse). – circumfundi alci loco (rings herumfließen, von einem Flusse). – Ist es = sich herumdrehen um etc., s. d. – IV) von einem Orte zum andern, von einer Person zur andern h.: a) übh.: ire circa mit Akk. der Orte od. Pers., zu denen man geht (im allg.). – circumire mit Akk. der Pers. u. Orte (sowohl im allg. als insbes. bittend oder ermunternd von einem zum andern gehen, gleichs. die Runde machen). – ambire mit Akk. der Pers. od. Orte od. gew. absol. (als Bittender bald diesen, bald jenen angehen, von den Kandidaten). – bei den Familien h., circumire per familias: an alle Türen (rings im Hause) h., omnes fores aedificii circumire. – herumgehen lassen zu etc., s. herumschicken. – b) umhergegeben, -geboten werden: circumferri (sowohl von Dingen, wie ein Becher etc., die umhergegeben werden, als von einer Sage, einem Gerücht, das sich verbreitet). – herumgehen lassen, circumferre (s. »herumgeben« das Nähere). – die Herrschaft ging bei allen der Reihe nach herum, imperium per omnes in orbem ibat. Herumgehen, das, ambulatio (das Wandeln auf u. ab etc.). – ambitio (das Herumgehen der Kandidaten bei der Amtsbewerbung). – im H., ambulans.

    deutsch-lateinisches > herumgehen

  • 18 jagen

    jagen, I) v. intr.: 1) eilen: currere (laufen). – volare (gleichs. fliegen = eilig laufen); verb. (eilends) currere ad alqm et volare. – equo admisso od. equo citato vehi, zu jmd., Ad alqm (im Galopp od. im scharfen Trab reiten). – durch einen Ort j., pervolare alqm locum (z.B. totam urbem). – mit oder bei etwas j., d.i. zu sehr damit eilen, festinare od. properare mit folg. Infin.; od. mit festinanter u. dem Verbum dessen, worin od. womit man jagt (eilt), z.B. im Schreiben jagen, festinare scribere. – 2) auf der Jagd sein: venari. – durch einen Ort od. in einem Orte j., venari in alqo loco (z.B. in saltibus); venando peragrare [1395] alqm locum (z.B. die umherliegenden Wälder, circa saltus). – nach etwas j. (eig. u. bildl.), s. »Jagd machen auf etc.« unter »Jagd«. – II) v. tr.: 1) treiben: agere; agitare. – jmd. über Hals u. Kopf j., agere alqm praecipitem. – durch einen Ort j., agere od. agitare per etc. – bis an einen Ort j., agere usque ad locum (z.B. hostes ad castra). – jmd. von oder aus einem Orte j., alqm alqo loco od. ex alqo loco exigere (heraustreiben); alqm eicere (ex) alqo loco (herauswerfen); alqm (ex) alqo loco pellere od. expellere (vertreiben); alqm exterminare alqo loco, ex od. de alqo loco (über die Grenze eines Ortes jagen); alqm alqo loco od. ex alqo loco exire cogere (jmd. nötigen, aus einem Orte herauszugehen, mit Waffengewalt, armis). – jmd. in die Flucht j., alqm fugare; alqm in fugam dare od. convertere od. conicere. – Übtr., jmdm. den Degen durch den Leib j., alqm gladio transfigere; alci latus transfodere gladio. – 2) jagend verfolgen: venari. – excitare et agitare (aus dem Lager aufjagen und verfolgen). – sectari. insectari. consectari (verfolgen). – canibus venari (mit Hunden jagen, hetzen).

    deutsch-lateinisches > jagen

  • 19 obenan

    obenan, primo od. summo loco superiore loco (wenn von zweien die Rede ist). – ob. sitzen, primum od. summum locum tenere; primo loco sedere: jmd. ob. sitzen lassen, alci primum locum concedere. – ob. stehen, prin. cipem esse (im allg.); primum locum tenere (eig., dem Platze nach); primas partes tenere, obtinere (der wichtigste bei etw. sein) – jmd. ob. setzen, alci primum locum concedere. alqm summo loco ponere (eig.); primum omnium alqm facere. omnibus alqm anteponere od. anteferre od. praeferre (uneig.): etw. schriftlich ob. setzen, primo loco scribere. – sich ob. setzen, supra alios consīdere. – bis ob. füllen, usque ad summum replere od complere.

    deutsch-lateinisches > obenan

  • 20 Stelle

    Stelle, I) eig. u. bildl., Ort, Platz: locus (im Plur. loca). – vestigium (die Stelle, der Fleck, wo jmd. od. etw. steht od. gestanden hat, insofern man da eine Spur seiner Anwesenheit zurückläßt). – zur St. bringen, alqm perducere: zur St. kommen, pervenire: von der St. bringen, loco movere: von der St. weichen. loco cedere: nicht von der St. weichen, vestigio non recedere: seine St. behaupten, locum obtinere. – auf der St., in vestigio (eig., z.B. in vestigio mori malle quam fugere); e vestigio. ilico (bildl., sogleich, w. vgl.): an der rechten St., an seiner St., loco. – an derselben St., ibidem. – die wunde St., vulnus (eig. u. bildl.); ulcus (die schwärige Stelle, auch bildl.). – Im Plur. mit Adjektiven oft bl. durch das Neutrum des Adjektivs, z.B. zur Flucht geeignete Stellender Mauer, opportuna moenium: durch die unbewachten Stellen, per neglecta. – II) uneig.: a) Satz aus einem Buche: locus (im Plur. loci). – caput (Abschnitt, Kapitel, von einer größern Stelle). – Beim Pronomen im Latein. oft bloß durch das Neutrum des Pronomens, z.B. jene Stelle des Menander, illud Menandri: jene herrliche Stelle des Plato, praeclarum illud Platonis. – b) Platz, den jmd. in einem Kreise einnimmt, Amt etc.: locus (im allg.). – munus (Amt). – provincia (das jmdm. aufgetragene, bes. öffentliche Amt). – an jmds. St. (Statt), s. Statt no. I. – die erste St. einnehmen, behaupten, principem od. primum locum obtinere: die erste St. als Redner behaupten, unter den Rednern die erste St. einnehmen, principatum eloquentiae obtinere: eine ehrenvolle St. (z.B. unter den Rednern) einnehmen, aliquem numerum obtinere: die unterste (eine sehr niedrige) St. einnehmen, infimum locum obtinere: jmdm. die erste St. einräumen, primum omnium ponere alqm (im allg.); primas od. priores deferre alci (in einem Rang- od. Wettstreit, und zwar primas vor mehreren, priores vor einem einzigen): sich an jmds. Stelle setzen, eo se loco constituere, quo alqs est; alcis partes suscipere (jmds. Rolle übernehmen); fingere od. facere se esse qui alqs est (annehmen, man sei der, der jmd. ist; verb. suscipe paulisper partes meas et eum te esse finge, qui ego sum): wenn ich an deiner St. wäre, [2209] si tuo loco essem; si ego essem qui tu es. – jmds. St. vertreten, versehen, alcis vice fungi (im allg.); alcis officio fungi (bei einer Amtsverrichtung); alcis partibus fungi (im Amte übh.): die St. von etwas vertreten (von einer Sache), vicem alcis rei praestare; alcis rei vice fungi: jmd. an die St. eines schicken, alqm in vicem alcis mittere: an jmds. St. kommen, treten, rücken, einrücken, s. einrücken no. II, 2: unmittelbar an die St. von etwas od. von jmd. treten, alqd od. alqm excipere: sich um eine St. bewerben, s. anhalten (um ein Amt) no. II, 3: sich um eine Stelle bewerben (von zweien), in unum locum petere.

    deutsch-lateinisches > Stelle

См. также в других словарях:

  • Liste lateinischer Phrasen/L — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U V Inhaltsverzeichnis 1 …   Deutsch Wikipedia

  • THUS — ex Graeco θύον vel θύος, quod quamvis de quibuslibet odoribus in genere dicatur. κατ᾿ ἐξοχην` tamen, uti et vox θυμίαμα, Recentioribus tus notat, sicuti Incensum apud Latinos: Graece λίβανος, unde Λιβανοφόρος χὼρα, Thurifera regia, apud Arianum,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • bouger — Bouger, Se bouger et partir du lieu et place où on est, Demigrare loco. Ne se bouger d une place, et ne s en partir, Non declinare a loco aliquo, Persidere, Loco stare, Locum tenere, Tenere se loco. Ne se bouger, et estre en une place sans se… …   Thresor de la langue françoyse

  • Broxa — La Broxa est, dans la mythologie juive[1], un démon ou une sorcière[2]. Références ↑ …   Wikipédia en Français

  • Concile d'Angers — Le concile d Angers de 453 s est tenu à Angers où étaient réunis plusieurs évêques à l occasion de l ordination de Talassius comme évêque d Angers[1]. Le 4 octobre 453, sous le pontificat de Léon Ier dit Léon Ier le Grand, eut lieu à Angers, le… …   Wikipédia en Français

  • JABAL — frater Iubalis, apud Mosen Gen. c. 4. v. 20. Pater fuit habitantis in tabernaculo et pecoris: i. e. primus auctor habitantium in tabernaculis cum pecore; non enim pater fuit pecoris, i. e. auctor cogendi pecoris, quod iam Abel occupaverat, idem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • premier — Premier, m. acut. Primus, Primarius. Il est tantost nom, Comme, Le premier des chevaliers, Primus equitum; Tantost adverbe, et signifie ores Premierement, c est à dire la premiere fois, Primo. au 2. li. d Amadis, toutesfois il en douta, pource… …   Thresor de la langue françoyse

  • remplacer — Remplacer, act. acut. Est composé de Re, qui est Iteratif, et Emplacer, et signifie rasseoir et remettre en autre place ce qui a esté osté de quelque autre, A loco in locum translatio, transpositio …   Thresor de la langue françoyse

  • compos sui — /kompas s(y)uway/ Having the use of one s limbs, or the power of bodily motion. Si fuit ita compos sui quod itinerare potuit de loco in locum, if he had so far the use of his limbs as to be able to travel from place to place …   Black's law dictionary

  • compos sui — /kompas s(y)uway/ Having the use of one s limbs, or the power of bodily motion. Si fuit ita compos sui quod itinerare potuit de loco in locum, if he had so far the use of his limbs as to be able to travel from place to place …   Black's law dictionary

  • LITHOSTROTOS — nomen loci, in quo sedit Pilatus, Christum Dominum nostrum morti adiudicaturus, qui locus sic dictus, quod stratus fuerat lapidibus. Eius mentio Ioh. c. 19. v. 13. Pilatus cum audîsset hunc sermonem eduxit foras Iesum consedit in tribunali, in… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»